Tου καπτ. Γεώργιου Γεωργούλη
Κάθε χρόνο, οι πυρκαγιές σε πλοία οδηγούν σε απώλειες ζωών και σοβαρές ζημιές στα ίδια τα πλοία. Οι πυρκαγιές ξεκινούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία (σύμφωνα με μελέτες, περίπου στο 80%) σε σημεία όπου υπάρχει υψηλή θερμοκρασία σε συνδυασμό με την παρουσία καύσιμης ύλης. Τέλος, το οξυγόνο της ατμόσφαιρας ολοκληρώνει το τρίγωνο της πυρκαγιάς και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι κακό έως καταστροφικό για το πλοίο, ανάλογα με τον όγκο της διαθέσιμης καύσιμης ύλης (καύσιμα, λιπαντικά) και τον χρόνο αντίδρασης του πληρώματος. Τέτοια σημεία πάνω στο πλοίο είναι αναμφισβήτητα το μηχανοστάσιο σε πρώτο λόγο και η κουζίνα του πλοίου σε δεύτερο λόγο. Σε ό,τι αφορά τις πυρκαγιές στο μηχανοστάσιο, παρά τα διαφορετικά σημεία και τον διαφορετικό τρόπο εκδήλωσης, υπάρχουν πολλές ομοιότητες στη βασική αρχή της συνύπαρξης της υψηλής θερμοκρασίας και του καύσιμου υλικού. Η πυρασφάλεια δεν αφορά μόνο την ανίχνευση και την καταπολέμηση μιας πυρκαγιάς, αλλά και την πρόληψη της εκδήλωσής της.
Έρευνα στις απαιτήσεις αποζημιώσεων που σχετίζονται άμεσα με πυρκαγιές και εκρήξεις σε πλοία δείχνει ότι σχεδόν το 70% όλων αυτών των πυρκαγιών προήλθαν από το μηχανοστάσιο και τους χώρους ενδιαιτήσεως (κατά κύριο λόγο κουζίνα). Σχεδόν το 80% από αυτές αφορούν το μηχανοστάσιο, με την υψηλότερη συχνότητα αυτών των πυρκαγιών να παρατηρείται στις κύριες μηχανές στα επιμέρους συστήματά τους, όπως οι υπερσυμπιεστές (turbo chargers) και τα βοηθητικά μηχανήματα (ηλεκτρομηχανές, αντλίες κ.ά.). Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά προκλήθηκαν από διαρροή καυσίμου ή λιπαντικού με χαμηλό σημείο αυτανάφλεξης (κάτω από 200°C) πάνω σε σημεία με πολύ υψηλές θερμοκρασίες (π.χ. ο υπερσυμπιεστής με θερμοκρασία 400°C).
Στις πυρκαγιές αυτού του τύπου υπάρχουν δύο βασικά σημεία που συνετέλεσαν στην εκδήλωση της πυρκαγιάς και πρέπει να αναλυθούν:
- Ο λόγος της διαρροής του καυσίμου ή του ελαίου λίπανσης.
- Γιατί δεν υπήρχε μηχανισμός προστασίας για το καύσιμο/λιπαντικό που διέρρευσε ώστε να μην έλθει σε επαφή με την πηγή αυτανάφλεξης.
Οι κυριότερες αιτίες για τις οποίες μπορεί αρχικά να παρουσιαστεί διαρροή είναι:
- Σωληνώσεις, οι συνδέσεις σωληνώσεων και άλλα συναφή εξαρτήματα, όπως οι δακτύλιοι στεγανοποίησης, δεν είναι τα γνήσια ανταλλακτικά ή έστω τύπου που συνιστώνται από τον κατασκευαστή.
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, γίνονται τροποποιήσεις στο πλαίσιο της συντήρησης από το πλήρωμα υπό την υπάρχουσα διαχείριση, χωρίς να τηρούνται αρχεία για τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, με αποτέλεσμα η επόμενη διαχείριση να μη γνωρίζει γι’ αυτές.
- Στα σημεία σύνδεσης των σωληνώσεων δεν τηρήθηκε η διαδικασία ασφάλισης, με αποτέλεσμα τη χαλάρωση λόγω των κραδασμών του ταξιδιού και τελικά τη διαρροή.
- Μπουλόνια για φλάντζες που σπάνε λόγω κόπωσης που προκαλείται από υπερβολικό σφίξιμο.
- Κάταγμα κόπωσης σωλήνων. Το φαινόμενο παρατηρείται σε σωλήνες που δεν στηρίζονται καλά σε όλο το μήκος τους, γεγονός που προκαλεί υπερβολική καταπόνηση λόγω κραδασμών. Η έλλειψη αυτή στήριξης συνήθως παρατηρείται στην αμέλεια επανατοποθέτησης των στηριγμάτων μετά από εργασίες συντήρησης
Η αποτυχία της αποτελεσματικότητας των συστημάτων που εμποδίζουν την επαφή καυσίμου ή ελαίου με τις πολύ θερμές επιφάνειες (μόνωση, ασπίδες ψεκασμού) μπορεί να οφείλεται στους εξής λόγους:
- Η ποιότητα διαφέρει από ναυπηγείο σε ναυπηγείο.
- Μείωση της μονωτικής ικανότητας με την ηλικία.
- Αστοχία ή αμέλεια κατά την επανεγκατάσταση μετά από συντήρηση.
- Εμποτισμός με καύσιμο/λιπαντικό λόγω μικρών διαρροών για κάποιο διάστημα χωρίς να εντοπιστεί.
Ένας από τους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την αξιολόγηση των κινδύνων πυρκαγιάς στα μηχανοστάσια είναι η ηλικία του πλοίου. Ο κίνδυνος διαρροών από μηχανήματα μπορεί να αυξηθεί καθώς τα πλοία μεγαλώνουν. Τα παλαιότερα πλοία ενδέχεται επίσης να αντιμετωπίσουν περικοπές στους προϋπολογισμούς συντήρησης και ασφάλειας καθώς πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους. Ένα πλοίο μπορεί να έχει αλλάξει ιδιοκτησία και διαχείριση αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του, και αυτό μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στην κουλτούρα συντήρησης στο μηχανοστάσιο.
Τέλος, στα μέτρα πρόληψης, οι διαχειριστές των πλοίων πρέπει να ενσωματώσουν εφαρμογές της τεχνολογίας όπως η θερμογραφία για την ανίχνευση των πολύ θερμών επιφανειών στο μηχανοστάσιο, ώστε να εντοπίζονται με ακρίβεια τα σημεία όπου μπορεί να εκδηλωθεί πυρκαγιά με αυτανέφλεξη. Η χρήση της θερμογραφικής απεικόνισης (thermographic examination) του μηχανοστασίου πρέπει να γίνεται στο στάδιο των δοκιμών (sea trials) πριν από την παράδοση του πλοίου, ώστε να γνωρίζει το πλήρωμα όλες τις επιφάνειες όπου αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες με κίνδυνο αυτανάφλεξης.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Αυγούστου των Ναυτικών Χρονικών.
Αποκτήστε το τεύχος Αυγούστου, πατώντας εδώ.
