Στη σύγχρονη εποχή, οι πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος βρίσκονται στην κορυφή της ατζέντας των περισσότερων χωρών του πλανήτη. Με το οικοσύστημα του πλανήτη μας να είναι σε ιδιαίτερα κρίσιμο σημείο, η παγκόσμια κοινότητα προωθεί συστηματικά πρωτοβουλίες και κανονισμούς με γνώμονα τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ταυτόχρονα, υπάρχει σημαντικός αριθμός ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας ως εναλλακτικού μέσου πρόωσης έναντι των μηχανών εσωτερικής καύσης.
Αρκετές δεκαετίες νωρίτερα, στις αρχές του ’70, ο Ιωάννης Ν. Γουλανδρής, μια θρυλική προσωπικότητα της ελληνικής ναυτιλίας, προέβη σε μια επαναστατική επενδυτική κίνηση για την κατασκευή ενός ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης στη Σύρο. Ως ιδιοκτήτης της Enfield Automotive, συνέλαβε την ιδέα για την κατασκευή του Enfield 8000, ενός μοντέλου που έμελλε να αναδειχθεί ως το πρώτο ‒ευρείας παραγωγής‒ ηλεκτρικό αυτοκίνητο σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τα Ναυτικά Χρονικά, παρακολουθώντας αδιάλειπτα τις επενδυτικές κινήσεις της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας, παρουσίασαν το πρωτοποριακό εγχείρημα του Ιωάννη Ν. Γουλανδρή στο τεύχος της 1ης Οκτωβρίου 1970, με αφορμή την παρουσίαση δύο πρότυπων μοντέλων του Enfield 8000 σε ειδική εκδήλωση που έλαβε χώρα στο ξενοδοχείο Hilton.
Xαρακτηριστική είναι η αναφορά του περιοδικού πως, παρότι ενδεχομένως η παρουσίαση «της υπό ίδρυσιν βιομηχανίας συναρμολογήσεως ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων» θα ήταν εκτός της θεματολογίας των Ναυτικών Χρονικών, χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς «η ανήσυχος εφοπλιστική πρωτοβουλία» του Ιωάννη Ν. Γουλανδρή. Η απόφασή του να αναπτύξει μια νέα βιομηχανία στην Ελλάδα, και δη στο νησί της Σύρου, αναφέρεται ως ιδιαίτερα ευεργετική/πολλά υποσχόμενη για την εθνική οικονομία.
Η επίδειξη των προτύπων των δύο μοντέλων, τύπου Εnfield 8000, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 24 Σεπτεμβρίου 1970, με το διαφημιστικό σλόγκαν «Better things are electrics» να πρωταγωνιστεί. Στην τελετή παρευρέθηκαν τόσο ο Ιωάννης Ν. Γουλανδρής όσο και ο σχεδιαστής των μοντέλων, Κωνσταντίνος Αδρακτάς, οι οποίοι και παρουσίασαν το project και τα χαρακτηριστικά του νέου ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου.
Η σχεδίαση του Enfield 8000 πραγματοποιήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Αδρακτά, ο οποίος ήταν διευθύνων σύμβουλος της Enfield Automotive και απόφοιτος του ΜΙΤ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αυτοκίνητο σχεδιάστηκε ως πρόταση για τον διεθνή διαγωνισμό που είχε προκηρύξει το British Council of Electricity. Το project της Enfield υπερίσχυσε των αντίστοιχων προγραμμάτων που παρουσίασαν κολοσσοί της παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας, όπως η Ford.
Μετά από σειρά διαβουλεύσεων, ο Ιωάννης Ν. Γουλανδρής αποφάσισε να υλοποιήσει την κατασκευή του πρώτου ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου στο νησί της Σύρου, εκμεταλλευόμενος τη βιομηχανική τεχνογνωσία της Neorion.
Άλλωστε, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Οίκος «Υιών Ν. Ι. Γουλανδρή» είχε αποκτήσει τη ναυπηγική μονάδα του Νεωρίου στη Σύρο, προχωρώντας στη λειτουργική αναβάθμισή του προς μια σύγχρονη ναυπηγοεπισκευαστική βάση. Το κόστος της συγκεκριμένης επένδυσης είχε ανέλθει στα 30 εκατ. δολάρια.
Οι τεχνικές καινοτομίες που ενσωματώθηκαν στο μικρό αυτό όχημα, μήκους μόλις 2,7 μ., ήταν απόδειξη της πρωτοποριακής σκέψης που χαρακτήριζε τον σχεδιασμό του. Με την ηλεκτροκίνησή του, το Enfield 8000 αποτέλεσε σημείο-σταθμό για μια πιο καθαρή και βιώσιμη αυτοκίνηση. Εκτός αυτού, λόγω του μικρού μεγέθους του, μπορούσε να δώσει λύση στο μεγάλο ζήτημα της κυκλοφοριακής συμφόρησης, ενώ η απουσία βενζινοκίνητης μηχανής το καθιστούσε αθόρυβο, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην καταπολέμηση της ηχορύπανσης.
Η διαδικασία της επαναφόρτισής του ήταν αρκετά απλή, αφού όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το ρεπορτάζ του περιοδικού: «Τα στοιχεία του φορτίζονται κατά την διάρκειαν της νυκτός δι’ ενός ακροδέκτου τοποθετημένου εις τον ρευματολήπτην της οικίας». Η ακτίνα δράσης του ήταν σχετικά μικρή, αγγίζοντας τα 130 χλμ. Παρ’ όλα αυτά, την περίοδο εκείνη ο μέσος οδηγός δεν οδηγούσε περισσότερο από 20 χλμ. ημερησίως μέσα στην πόλη, καθιστώντας έτσι την απόδοση του οχήματος ιδιαίτερα ικανοποιητική. Από την άλλη μεριά, η ζωή του κινητήρα υπολογιζόταν στα 80.000 μίλια άνευ επισκευής.
Η παραγωγή του Enfield 8000 ξεκίνησε τελικά τον Οκτώβριο του 1973, με τη γραμμή παραγωγής να στήνεται στις εγκαταστάσεις ενός παλιού νηματουργείου στη Σύρο. Η παραγωγή του αυτοκινήτου αντιμετώπισε σωρεία γραφειοκρατικών εμποδίων και σταμάτησε τρία χρόνια αργότερα, το 1976, χωρίς να έχει εκδοθεί άδεια πώλησης του Enfield 8000 στην Ελλάδα. Σε μια περίοδο τριών ετών, ολοκληρώθηκε η κατασκευή 120 αυτοκινήτων, από τα οποία τα περισσότερα πωλήθηκαν στο British Council of Electricity, με τα υπόλοιπα να έχουν πωληθεί σε ιδιώτες εκτός Ελλάδος. Ο περιορισμένος αριθμός τους αλλά και η ιστορική τους σημασία για την αυτοκινητοβιομηχανία καθιστούν τα εναπομείναντα μοντέλα Enfield 8000 σπάνια και συλλεκτικά κειμήλια, ιδιαίτερα για τους λάτρεις της αυτοκίνησης.
Παρότι το πρωτοποριακό αυτό εγχείρημα εγκαταλείφθηκε πρόωρα, η κατασκευή του πρώτου ευρείας παραγωγής ηλεκτροκίνητου αυτοκινήτου στον κόσμο στο νησί της Σύρου συνιστά ένα ξεχωριστό κεφάλαιο για τη βιομηχανική ιστορία της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, η πρωτοβουλία του Ιωάννη Ν. Γουλανδρή, μέλους μιας εκ των ιστορικότερων οικογενειών στο ελληνικό αλλά και διεθνές ναυτιλιακό επιχειρείν, αποτελεί παράδειγμα μιας εξαιρετικά πρωτοποριακής επένδυσης στη χώρα μας από ένα επιφανές μέλος της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας.
Πληροφορίες για τη συγγραφή του άρθρου αντλήθηκαν από άρθρα των Ναυτικών Χρονικών καθώς και από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα Enfield8000.com.
Μπορείτε να διαβάσετε το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο Enfield 8000 εδώ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.
Φωτογραφία: Wikipedia/Labros S. Skartsis
