Του κ. Σπύρου Γκούμα, CEO της SQLearn
«Mέχρι τώρα οι άνθρωποι ανέπτυσσαν μόνο την εκ μέρους τους κατανόηση της πραγματικότητας, μια ικανότητα που καθόριζε τη θέση μας στον κόσμο και τη σχέση μας με αυτόν. Από αυτή την κατανόηση, αναπτύξαμε τις φιλοσοφίες μας, σχεδιάσαμε τις κυβερνήσεις μας και αναπτύξαμε τις ηθικές αρχές μας. Tώρα η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ανακαλύψει ότι η πραγματικότητα μπορεί να γίνει γνωστή με διάφορους τρόπους… Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια άλλη εμπειρία της πραγματικότητας η οποία εκφράζεται από μια άλλη εκλεπτυσμένη οντότητα». Αυτά αναφέρει ο Henry Kissinger στο βιβλίο του «Η Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ)». Και συνεχίζει «ορισμένες φορές η χρήση της ΤΝ θα έχει ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη ιδιοτήτων του κόσμου που ήταν πέρα από τις συλλήψεις μας μέχρι τη στιγμή της συνεργασίας με τις μηχανές».
Στην πράξη, όσον αφορά τη ναυτιλία μια από τις εφαρμογές της ΤΝ είναι η κατασκευή αυτόνομων πλοίων.
Ο ανθρώπινος παράγοντας στο επίκεντρο των αλλαγών
Φυσικά κανένα γεύμα δεν είναι χωρίς κόστος. Οπότε και τα οφέλη που αναφέραμε προηγουμένως έχουν το δικό τους κόστος, εμφανώς ή αφανώς στους ανθρώπους αλλά και τις επιχειρήσεις.
Ο παράγοντας που θα διαμορφώνει το κόστος κάθε φορά για τους ανθρώπους αλλά και τις επιχειρήσεις είναι η ταχύτητα των μεταβολών της τεχνολογίας και η ανάγκη προσαρμογής στη νέα κάθε φορά πραγματικότητα. Πριν από 30 ή 40 χρόνια ο ρυθμός αλλαγής των συνθηκών ήταν σε χρόνους προβλέψιμους. Σήμερα κάθε μέρα είναι ένα εξάμηνο εκείνης της εποχής.
Είναι λοιπόν προφανές, ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτοφανείς καινοτομίες σε όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας και ως αποτέλεσμα αυτού, με αυξημένους ρυθμούς προσαρμογής του ανθρώπινου παράγοντα, στις συνεχώς νέες διαμορφούμενες συνθήκες.
Ο ανθρώπινος παράγοντας θα παραμένει στο επίκεντρο κάθε φορά των αλλαγών, με δύο διαφορετικές όψεις:
- Του δημιουργού, που σε συνδυασμό με την τεχνολογία θα διαμορφώνει το μέλλον αλλά και
- Αυτού που κατανοεί, εκπαιδεύεται και χρησιμοποιεί παραγωγικά τις αλλαγές που έχουν σχεδιαστεί με σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας.
Οι άνθρωποι αποτελούν πλέον τον κρισιμότερο παράγοντα για την επιτυχία μίας επιχείρησης – ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι (σύμφωνα με έρευνα της Deloitte) στις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι CEOs παγκοσμίως είναι η εύρεση ταλέντου, η διαχείριση της αβεβαιότητας, η ουσιαστική ενασχόληση (engagement) των ανθρώπων στην εργασία τους, και η διαχείριση της αλλαγής. Η επιτυχία διαχείρισης όλων αυτών μπορεί να προέλθει μόνο από τους ανθρώπους.
Ποια λοιπόν είναι η απάντηση στο ερώτημα: «Πώς μπορούμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για ένα κόσμο πρωτοφανών μετασχηματισμών και ριζικής αβεβαιότητας;»
Οι δεξιότητες του μέλλοντος
Δυστυχώς αφού κανείς δεν ξέρει πως θα είναι ο κόσμος το 2050, δεν γνωρίζουμε την απάντηση. Τι θα πρέπει λοιπόν να διδάσκουμε στα παιδιά μας;
Πολλοί ειδικοί της παιδαγωγικής (US National Education Association) υποστηρίζουν ότι τα σχολεία θα πρέπει να αρχίσουν να διδάσκουν μόνο τέσσερα θέματα:
- κριτική σκέψη,
- επικοινωνία,
- συνεργασία,
- και δημιουργικότητα.
Τα ίδια ακριβώς θέματα υποστηρίζει ότι θα πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία σε ένα πρόσφατο άρθρο της η UNICEF καθώς και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum). Επίσης, ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών που είναι υπεύθυνος για την παροχή ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας στα παιδιά παγκοσμίως, εξηγεί ότι κάθε παιδί πρέπει να υποστηρίζεται από νεαρή ηλικία ώστε να λαμβάνει τις δικές του αποφάσεις, προκειμένου να γίνει ισχυρός συμμετέχων στην κοινωνία του και να οικοδομήσει ένα υγιέστερο και πιο ευήμερο μέλλον. Ο οργανισμός μίλησε με κορυφαίους εμπειρογνώμονες σε διάφορους τομείς για να εντοπίσει ποιες θεωρούν σημαντικές δεξιότητες για τα παιδιά. Από εκεί προέκυψε η έκθεση Catalysing Education 4.0, στην οποία αναφέρονται τα θέματα που θα πρέπει να διδάσκονται στα παιδιά.
Γενικά οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι σημαντικές ικανότητες του μέλλοντος θα είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζεις την αλλαγή, να μαθαίνεις καινούργια πράγματα και να διατηρείς την πνευματική σου ισορροπία σε ασυνήθιστες καταστάσεις. Δηλαδή για να μπορείς να ακολουθήσεις το ρυθμό του κόσμου το 2050, δεν αρκεί να επινοείς νέες ιδέες και προϊόντα αλλά θα πρέπει πρωτίστως να επινοείς ξανά και ξανά τον εαυτό σου.
Σε ένα κόσμο έντονης αβεβαιότητας δεν χρειάζεται ο σχεδιασμός ενός οδικού χάρτη με όλες τις λεπτομέρειες της διαδρομής αλλά με τα κομβικά σημεία αυτής της διαδρομής. Ο λόγος είναι απλός, λόγω των μεγάλων απροσδόκητων τεχνολογικών αλλαγών η άλλων παραγόντων (covid, κλιματική αλλαγή), χρειάζεται διαρκής παρακολούθηση των όσων συμβαίνουν και επαγρύπνηση για την προσαρμογή της πορείας στις αλλαγές που παρατηρούμε.
Αυτό θα είναι πλέον στο μέλλον το τίμημα των όσων απολαμβάνουμε ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Η προσαρμοστικότητα στην διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα.
Τα χαρακτηριστικά της νέας γενιάς
Μια έρευνα της Deloitte, 2022 «Welcome to Gen-Z», διαπίστωσε ότι «Οι νέοι είναι διαφορετικοί ως προς τις προτεραιότητες τους στην εύρεση (ή διατήρηση) εργασίας, με το 77% αυτών (Gen Z) να λένε ότι είναι πολύ σημαντικό για εκείνους να δουλεύουν για οργανισμούς που μοιράζονται τις αξίες τους». Τι συμπέρασμα μπορούμε να έχουμε άμεσα από αυτή την έρευνα; Οι νέοι έχουν πλέον αλλάξει, ενστικτωδώς ίσως, στον τρόπο που αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα σε σχέση με τους της ηλικίας μου που είχαν έναν άλλο τρόπο ανάγνωσης της πραγματικότητας. Ενστικτωδώς οι νέοι προσαρμόζονται.
Βέβαια οι όποιες αλλαγές, δεν προχωρούν με τους ρυθμούς ενός άρθρου. Η αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών και η ενσωμάτωση της χρήσης τεχνολογιών στην εκπαίδευση των νέων, χρειάζονται μελέτη, χρήματα αλλά και χρόνο προσαρμογής των εκπαιδευτών αλλά και των εκπαιδευομένων.
Οι τεχνολογίες έχουν ήδη βοηθήσει στην βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης των νέων, ειδικά των νέων ναυτικών με τη χρήση προσομοιωτών, εικονικής πραγματικότητας αλλά και επαυξημένης πραγματικότητας.
Η προσαρμοστικότητα στο επίκεντρο
Η πρώτη σπίθα που έκανε την ανθρωπότητα να ξεκινήσει το χαρακτηριστικό της ταξίδι ήταν η ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου, του οποίου οι όλο και περισσότερες δυνατότητες οφείλονταν στην προσαρμογή σε εξελικτικές πιέσεις που ανήκαν μόνο στο είδος μας, γράφει ο Oded Galor στο βιβλίο του «Το ταξίδι της ανθρωπότητας».
Η κοινή συνισταμένη η οποία έδωσε στην ανθρωπότητα τη δυνατότητα να βρίσκεται εδώ που είναι σήμερα ήταν η προσαρμοστικότητα.
Επομένως, η προσαρμογή ήταν αυτή που έδωσε την πρώτη σπίθα και προφανώς είναι αυτή που θα αποτελέσει τον οδηγό, για την διατήρηση και την εξέλιξη του ανθρώπινου παράγοντα στα επόμενα χρόνια.
Επιφανείς οικονομολόγοι, όπως ο David Ricardo (18 Απριλίου 1772 – 11 Σεπτεμβρίου 1823) και ο Jonh Maynard Keynes (5 Ιουνίου 1883 – 21 Απριλίου 1946), πίστευαν ότι οι ανθρώπινες ανάγκες είναι πεπερασμένες. Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει: οι ανάγκες πραγματικές ή όχι είναι απεριόριστες και επειδή δεν μπορούμε να προβλέψουμε την ακριβή εξέλιξη της τεχνολογίας, δεν μπορούμε και να προδιαγράψουμε ποια συγκεκριμένη μορφή θα έχουν οι νέες ανάγκες που θα προκύπτουν κάθε φορά.
Ο Antre Malro (1901-1976) θέλοντας να προβλέψει για τον αιώνα που ζούμε, έγραψε: «Ο 21ος αιώνας θα είναι ο αιώνας είτε της κυριαρχίας του πνεύματος είτε της παντελούς απουσίας του».
Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι η αρχή και το τέλος κάθε προσπάθειας ανάπτυξης και εξέλιξης της κοινωνίας.
«Όλα όσα προσδίδουν επί της ουσίας νόημα στη ζωή και στον κόσμο, τον οποίο ζούμε, βρίσκονται πέραν των ορίων εκείνου που ευθέως μπορεί να ειπωθεί» είπε ο Bittgkenstain (1889 – 1951).
Ας μην ξεχνάμε ότι όσα αναφέρθηκαν εδώ διατυπώθηκαν με τη χρήση της γλώσσας. Έχουμε λοιπόν την ελπίδα, με βάση αυτού που είπε ο Bittgkenstain, ότι «όσα προσδίδουν επί της ουσίας νόημα στη ζωή και στον κόσμο, βρίσκονται πέραν των ορίων εκείνου που μπορεί να ειπωθεί».
Το παραπάνω άρθρο αποτελεί μέρος της ομιλίας του κ. Σπύρου Γκούμα στο Isalos.net & HELMEPA Maritime Sustainability Summer Camp (Σεπτέμβριος 2023, Οινούσσες). Διαβάστε περισσότερα εδώ.
Επίσης, αποτελεί μέρος μια σειράς άρθρων του κ. Σπύρου Γκούμα:
Νο.1: Μια σύντομη αναδρομή στην εξέλιξη του ανθρώπινου παράγοντα
Νο.2: Τεχνολογία & Ανθρώπινος Παράγοντας: Το αποτύπωμα των Βιομηχανικών Επαναστάσεων
