Επιλέγω Ναυτιλία: Νέοι και νέες στις ναυτικές σπουδές

Όπως κάθε έτος, η ερευνητική ομάδα της Isalos.net πραγματοποίησε την έρευνα «Επιλέγω Ναυτιλία: Νέοι και νέες στις ναυτικές σπουδές», σκιαγραφώντας το προφίλ των νέων σπουδαστών και σπουδαστριών που εισέρχονται στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού.

Η ετήσια έρευνα αναλύει τις απαντήσεις τους σε συγκεκριμένες ερωτήσεις και διακρίνει τις φιλοδοξίες τους και τις βλέψεις τους για το μέλλον, λίγους μήνες πριν από το πρώτο τους μπάρκο.

Το δείγμα της έρευνας διαμορφώθηκε από 1.047 απαντήσεις πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών.

Φύλο

Η ενίσχυση της συμπερίληψης του γυναικείου φύλου στο ναυτικό επάγγελμα αποτελεί σημαντική προτεραιότητα της ναυτιλιακής βιομηχανίας. Σύμφωνα με από κοινού έρευνα των BIMCO και ICS τον Ιούλιο του 2021, οι γυναίκες αποτελούσαν μόλις το 1,2% των ναυτικών παγκοσμίως.

Την ίδια ώρα, από τους συμμετέχοντες στη φετινή έρευνα το 18% ήταν γυναίκες. Το ποσοστό αυτό σαφώς και διαφέρει σημαντικά έναντι του 1,2% που αντιπροσωπεύει το γυναικείο φύλο επί του συνολικού αριθμού ναυτικών παγκοσμίως.

Παράλληλα, πρόκειται για το τρίτο συναπτό έτος όπου οι πρωτοετείς σπουδάστριες καταλαμβάνουν ποσοστό 18% επί του συνόλου των πρωτοετών στις Ναυτικές Ακαδημίες της Ελλάδας. Από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, το 18% είναι γυναίκες και το 82% είναι άνδρες.

Στο σημείο αυτό, αναφέρεται ότι οι περισσότερες συγκρίσεις που παρουσιάζονται στην έρευνα θα είναι μεταξύ του γυναικείου φύλου και του συνόλου του δείγματος. Η συλλογιστική πίσω από την αποφυγή συγκρίσεων μεταξύ ανδρικού φύλου και συνόλου δείγματος είναι απλή: λόγω του υψηλού αριθμού τους, δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές –στη συντριπτική πλειοψηφία των ερωτήσεων– μεταξύ των απαντήσεων που έχουν δώσει οι πρωτοετείς σπουδαστές σε σύγκριση με τις απαντήσεις επί του συνόλου του δείγματος.

 

 

Ηλικία

Από τους συμμετέχοντες στη φετινή έρευνα, το 49% έχουν ηλικία 18 ετών, το 32% ηλικία 19 ετών, το 10% ηλικία 20 ετών, το 7% ηλικία 21 έως 24 ετών, ενώ το 2% ηλικία 25 ετών και άνω. Συνεπώς, εννέα στους δέκα συμμετέχοντες είναι το πολύ 20 ετών. Σε σύγκριση με την έρευνα του 2023, δεν καταγράφεται καμία ουσιώδης ποσοστιαία διαφορά σε οποιαδήποτε ηλικία ή ηλικιακή ομάδα.

ΑΕΝ φοίτησης

Οι τρεις μητροπολιτικές Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού της Ελλάδας συνεχίζουν να συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών. Στην ΑΕΝ Μακεδονίας φοιτά το 27% των πρωτοετών που συμμετείχαν στην έρευνα, στην ΑΕΝ Ασπροπύργου το 21% και στην ΑΕΝ Κρήτης το 12%. Συνεπώς, έξι στους δέκα (60%) των πρωτοετών φοιτούν σε μία από τις τρεις μητροπολιτικές ΑΕΝ. Το δείγμα της έρευνας είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού σε σημαντικό βαθμό. Πιο συγκεκριμένα, στις περισσότερες ΑΕΝ, η κατανομή του συνόλου των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών –βάσει των δεδομένων που συλλέχθηκαν από επικοινωνία της Isalos.net με τις Ακαδημίες– δεν διαφοροποιείται σημαντικά από την κατανομή των συμμετεχόντων στην έρευνα βάσει της ΑΕΝ φοίτησης. Οποιαδήποτε διαφορά περιορίζεται έως 1,3%, με μοναδική εξαίρεση την ΑΕΝ Ασπροπύργου.

Από τους συμμετέχοντες, το 3% φοιτούν σε ιδιωτική ναυτική ακαδημία. Το ποσοστό αυξάνεται στο 10% εφόσον ληφθούν υπόψη μονάχα οι συμμετέχοντες ηλικίας 22 ετών και άνω. Συνεπώς, οι ιδιωτικές ΑΕΝ παραμένουν καίρια επιλογή για τους σπουδαστές μεγαλύτερης ηλικίας.

Σχολή φοίτησης

Το 63% των συμμετεχόντων στην έρευνα φοιτούν σε Σχολές Πλοιάρχων, ενώ το 37% σε Σχολές Μηχανικών. Τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν διαφέρουν από την κατανομή του συνόλου των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών ανά σχολή φοίτησης. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει εκ νέου την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος της έρευνας. Συγκεκριμένα για τους πρωτοετείς σπουδαστές που συμμετείχαν στην έρευνα, το 59% φοιτούν σε Σχολές Πλοιάρχων και το 41% σε Σχολές Μηχανικών. Το ποσοστό των πρωτοετών σπουδαστών σε Σχολές Μηχανικών είναι αυξημένο σε σύγκριση τόσο με το 2023 (32%) όσο και με το 2022 (36%).

Από την άλλη, ως είθισται, οι πρωτοετείς σπουδάστριες επιλέγουν κατά κύριο λόγο σπουδές σε Σχολές Πλοιάρχων. Από τις πρωτοετείς σπουδάστριες που συμμετείχαν στην έρευνα, το 84% φοιτούν σε Σχολές Πλοιάρχων και το 16% σε Σχολές Μηχανικών. Το 2023, η αντίστοιχη κατανομή ήταν 92% και 8%, ενώ το 2022 ήταν 87% και 13%.

Σε ευρύτερο πλαίσιο, η κατανομή των πρωτοετών ανά σχολή φοίτησης καταδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην έρευνα του 2023, τα ποσοστά είχαν διαμορφωθεί σε 72% και 28% έναντι 63% και 37% το 2024. Συνεπώς, η διαφορά είναι σημαντική.

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έχει ανακοινώσει ότι η προσέλκυση των νέων στα ναυτικά επαγγέλματα αποτελεί σημαντική προτεραιότητα, χαρακτηρίζοντας το 2024 έτος ναυτικής εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο αυτό, καταγράφεται σημαντική άνοδος του αριθμού των εισακτέων στις ΑΕΝ της χώρας, ειδικά σε Σχολές Μηχανικών.

Στην προκήρυξη του 2023, το Υπουργείο Ναυτιλίας επέτρεπε την εισαγωγή 860 Πλοιάρχων και 856 Μηχανικών. Συνολικά, ο αριθμός των εισακτέων θα μπορούσε δηλαδή να ανέλθει σε 1.716.

Η πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου για τους εισακτέους το ακαδημαϊκό έτος 2024-2025 κάνει λόγο για 897 Πλοιάρχους και 923 Μηχανικούς, συνολικά 1.820 εισακτέους. Τα επίπεδα αυτά –σε σύγκριση με την προκήρυξη του έτους 2022-2023– είναι κατά 12% αυξημένα για τις Σχολές Πλοιάρχων και κατά 42% αυξημένα για τις Σχολές Μηχανικών (αύξηση 26% επί του συνόλου των πρωτοετών).

Συνεπώς, είναι εμφανής η εστίαση στην προσέλκυση περισσότερων νέων στις Σχολές Μηχανικών, η οποία καθίσταται ολοένα και πιο έντονη κάθε έτος. Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια δεν αποφέρει –επί του παρόντος– τα επιθυμητά αποτελέσματα. Το 2023 προκηρύχθηκαν 856 θέσεις σε Σχολές Μηχανικών, όμως, βάσει των στοιχείων των ΑΕΝ, οι πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες σε Σχολές Μηχανικών ανήλθαν σε 530.

Η δυσκολία προσέλκυσης νέων σε Σχολές Μηχανικών δύναται να οφείλεται και στον μικρό –συγκριτικά με τις Σχολές Πλοιάρχων– αριθμό σχολών. Σήμερα, υπάρχουν τέσσερις Σχολές Μηχανικών και συγκεκριμένα στις Ακαδημίες Μακεδονίας, Ασπροπύργου, Κρήτης και Χίου.

Κύκλοι με βαθιά γνώση των θεμάτων ναυτικής εκπαίδευσης έχουν αναφέρει την ύπαρξη σχεδίου για τη δημιουργία Σχολών Μηχανικών σε Κάλυμνο και Λακωνία. Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό «επιθυμητών» εισακτέων σε Σχολές Μηχανικών, μια τέτοια εξέλιξη φαίνεται να συνιστά μονόδρομο.

Λοιπά κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά

Περιφέρεια κατοικίας

Για ακόμα ένα έτος, η Αττική αποτελεί την περιφέρεια στην οποία κατοικούσε περισσότερο από το ένα τρίτο των συμμετεχόντων στην έρευνα πριν από την εισαγωγή τους σε κάποια από τις ΑΕΝ. Το 33,6% των συμμετεχόντων προέρχονται από την Αττική.

Προκειμένου να χαρακτηρίσουμε ως σημαντική ή μη σημαντική τη «συνεισφορά» των περιφερειών της Ελλάδας στην επόμενη γενιά ναυτικών, είναι χρήσιμο να πραγματοποιηθούν συγκρίσεις μεταξύ της κατανομής των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών ανά περιφέρεια κατοικίας πριν από την εισαγωγή σε ΑΕΝ και της κατανομής του πληθυσμού ανά περιφέρεια.

Για τη συγκεκριμένη σύγκριση, αξιοποιούνται στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, όπως έχουν γνωστοποιηθεί βάσει της απογραφής που έλαβε χώρα το 2021. Συγκεκριμένα, επιλέγεται η πληθυσμιακή κατανομή των ανθρώπων ηλικίας 10-19 ετών, οι οποίοι το 2024 έχουν ηλικία έως 22 ετών. Η εν λόγω πληθυσμιακή ομάδα ταιριάζει περισσότερο με το δείγμα. Σε κάθε περίπτωση, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και η κατανομή του συνόλου του πληθυσμού ανά περιφέρεια, καθώς καταγράφονται μικρές μεταβολές σε σύγκριση με εκείνη των ατόμων ηλικίας 10-19 ετών.

Στην περίπτωση της Αττικής, η διαφορά μεταξύ των ποσοστών είναι αμελητέα και δεν χρήζει περαιτέρω σχολιασμού. Το ίδιο ισχύει και για τις περιφέρειες Κρήτης, Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου, ενώ κάποιες μικρές διαφορές καταγράφονται στις περιφέρειες Πελοποννήσου, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Θεσσαλίας και Ιονίων Νήσων.

Σημαντικές διαφορές εμφανίζονται σε πέντε περιφέρειες.

Στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου κατοικεί το 1,8% του πληθυσμού ατόμων ηλικίας 10 έως 19 ετών, βάσει της απογραφής της ΕΛΣΤΑΤ. Ωστόσο, το 9,5% των συμμετεχόντων  της  έρευνας  προέρχονται  από  την περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, ένα ποσοστό ιδιαίτερα υψηλό. Στο ίδιο μήκος κύματος, το 7% των συμμετεχόντων προέρχονται από την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, παρότι στη συγκεκριμένη περιφέρεια κατοικεί το 3,3% του πληθυσμού ηλικίας 10 έως 19 ετών.

Επιπλέον, το 3,1% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών κατοικούσαν στην περιφέρεια Ιονίων Νήσων πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΝ, ενώ στην εν λόγω περιφέρεια κατοικούσε το 1,9% των ατόμων ηλικίας 10 έως 19 ετών.

Συνεπώς, καταδεικνύεται εκ νέου ο ισχυρός δεσμός των νησιωτών με τη θάλασσα και, σαφώς, με τη ναυτιλία. Σε αθροιστικό πλαίσιο, και εφόσον ληφθεί υπόψη και η Κρήτη, από περιφέρειες νησιών προέρχεται το 26% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών το 2024. Ωστόσο, στις συγκεκριμένες περιφέρειες κατοικεί το 13,6% του πληθυσμού ηλικίας 10 έως 19 ετών.

Από την άλλη, το ποσοστό πρωτοετών που κατοικούσαν στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας πριν από την εισαγωγή τους σε ΑΕΝ διαμορφώνεται στο 10,5%, ενώ το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 10 έως 19 ετών που κατοικούν στη συγκεκριμένη περιφέρεια ανέρχεται σε 17,9%.

Δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Ένας στους δύο (50%) συμμετέχοντες στη φετινή έρευνα προέρχεται από Γενικά Ενιαία Λύκεια, το 28% από ΕΠΑΛ/ ΤΕΕ λοιπών τομέων, ενώ το 22% από Ναυτικά Λύκεια. Τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διαφορές σε σύγκριση με εκείνα στην έρευνα του 2023. Ακόμα, τα ποσοστά δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές βάσει του φύλου.

Αξιοσημείωτες διαφορές καταγράφονται εφόσον ληφθεί υπόψη η σχολή φοίτησης. Συγκεκριμένα, από τους πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες σε Σχολές Πλοιάρχων, το 61% προέρχονται από ΓΕΛ, ενώ το 19% από Ναυτικά Λύκεια και το 20% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων.

Όσον αφορά τους πρωτοετείς σε Σχολές Μηχανικών, μόλις το 31% προέρχονται από ΓΕΛ, ενώ το 27% από Ναυτικά Λύκεια και το 42% από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων.

Από τους πρωτοετείς που προέρχονται από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ λοιπών τομέων, το 33% προέρχονται από ΕΠΑΛ/ΤΕΕ Τομέα Μηχανολογίας, το 18% Τομέα Διοίκησης και Οικονομίας, το 15% από Τομέα Υγείας, Πρόνοιας, Ευεξίας, το 13% από Τομέα Πληροφορικής, το 12% από Τομέα Ηλεκτρολογίας, Ηλεκτρονικής και Αυτοματισμού, ενώ το υπόλοιπο 9% από άλλους τομείς.

Οι περισσότεροι από τους πρωτοετείς αποφοίτησαν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με μέσο όρο μεγαλύτερο του 16. Συγκεκριμένα, το 47% με μέσο όρο 16,1 έως 18 και το 31% με μέσο όρο 18,1 και άνω. Το 17% αποφοίτησαν με μέσο όρο 14,1 έως 16 και μόλις το 5% με μέσο όρο χαμηλότερο του 14,1. Αξίζει να αναφερθεί ότι το ποσοστό των πρωτοετών σπουδαστριών που αποφοίτησαν με μέσο όρο μεγαλύτερο του 18 ανέρχεται σε 37% (έναντι 31% επί του συνόλου του δείγματος).

Την ίδια ώρα, για τη συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων, οι σπουδές ΑΕΝ αποτελούν το πρώτο πτυχίο.

Πιο συγκεκριμένα, 90% των πρωτοετών απάντησαν ότι αποτελεί το πρώτο πτυχίο τους, 8% ότι αποτελεί το δεύτερο πτυχίο τους, ενώ 2% απάντησαν «Άλλο».

Παράγοντας «οικογένεια»

Στην ερώτηση «Ποιο είναι το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα σας;», το 43% των συμμετεχόντων απάντησαν «Απόφοιτος λυκείου», το 35% «Απόφοιτος πανεπιστημίου», το 11% «Απόφοιτος δημοτικού», το 6% «Κάτοχος μεταπτυχιακού» και το 5% «Απόφοιτος ΑΕΝ».

Επιπλέον, στην ερώτηση «Ποιο είναι το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας σας;», το 46% απάντησαν «Απόφοιτος πανεπιστημίου», το 37% «Απόφοιτος λυκείου», το 10% «Κάτοχος μεταπτυχιακού» και το 7% «Απόφοιτος δημοτικού». Συνεπώς, κανένας και καμία από τους πρωτοετείς σπουδαστές δεν απάντησε ότι η μητέρα του/ της είναι απόφοιτος ΑΕΝ.

Όσον αφορά το οικογενειακό εισόδημα, το 23% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι διαθέτουν μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα έως €1.000, το 39% από €1.001 έως €2.000, το 21% από €2.001 έως €3.000 και το 17% πάνω από €3.000.

Επιπλέον, για ακόμα ένα έτος καταδεικνύεται ότι οι πρωτοετείς σπουδάστριες προέρχονται από οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες, με το 33% να διαθέτουν εισόδημα €501 έως €1.000 έναντι 20% επί του συνόλου του δείγματος.

Οι παράγοντες επιλογής σταδιοδρομίας στη ναυτιλία

Το συγκεκριμένο σκέλος της έρευνας εστιάζει στους παράγοντες που επηρέασαν τους σπουδαστές και τις σπουδάστριες να επιλέξουν τη σταδιοδρομία στο ναυτικό επάγγελμα. Λαμβάνονται υπόψη πληθώρα συνιστωσών και συγκεκριμένα το κατά πόσο οι γονείς τους εργάζονται εντός της ναυτιλιακής βιομηχανίας, οι λόγοι που ώθησαν τους νέους να σπουδάσουν σε Ναυτική Ακαδημία, το πόσο υποστηρικτικοί ήταν οι γονείς τους στη συγκεκριμένη επιλογή, το κατά πόσο σκοπεύουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους μετά το πρώτο έτος, αλλά και οι κυριότεροι παράγοντες που τους οδήγησαν να επιλέξουν το ναυτικό επάγγελμα ευρύτερα.

Γονείς στη ναυτιλία

Το 15% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι τουλάχιστον ένας από τους γονείς του εργάζονται στη ναυτιλιακή βιομηχανία. Το 2023, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 16%, οπότε και δεν καταγράφεται κάποια ουσιώδης διαφορά.

Βαθμός υποστήριξης γονέων

Για ακόμα ένα έτος, ο βαθμός υποστήριξης των γονέων των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών στην επιλογή τους να σπουδάσουν σε ΑΕΝ παραμένει ιδιαίτερα υψηλός. Το 52% απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί και το 29% ότι ήταν «πολύ» υποστηρικτικοί. Από την άλλη, μόλις το 5% απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν «λίγο» ή «καθόλου» υποστηρικτικοί. Συνεπώς, ο σταθμισμένος μέσος βαθμός υποστήριξης διαμορφώνεται στο 4,3/5.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σταθμισμένος μέσος βαθμός υποστήριξης διαμορφώνεται στο 4,1 για τις πρωτοετείς
σπουδάστριες, το 75% των οποίων απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν «πολύ» ή «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί ως προς την επιλογή σπουδών σε ΑΕΝ (αντίστοιχο ποσοστό επί του συνόλου του στόλου: 81%).

Ο βαθμός υποστήριξης μεταβάλλεται και βάσει του οικογενειακού εισοδήματος, με το 90% των συμμετεχόντων με οικογενειακό εισόδημα έως €500 να απαντά ότι οι γονείς του ήταν «πολύ» ή «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί. Έτσι, ο σταθμισμένος μέσος βαθμός υποστήριξης αυξάνεται στο 4,6.

Από την άλλη, από τους συμμετέχοντες των οποίων ο πατέρας είναι απόφοιτος ΑΕΝ, το 73% απάντησαν ότι οι γονείς τους ήταν «πολύ» ή «πάρα πολύ» υποστηρικτικοί. Το μειωμένο ποσοστό σε σύγκριση με εκείνο επί του συνόλου του στόλου αντανακλά πιθανώς τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια οικογένεια στην οποία ο σύζυγος ακολουθεί το ναυτικό επάγγελμα. Σε κάθε περίπτωση, ο βαθμός υποστήριξης παραμένει υψηλός και ο σταθμισμένος μέσος όρος διαμορφώνεται στο 4,1.

Παράγοντες επιλογής σπουδών σε ΑΕΝ

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρέασαν την επιλογή των πρωτοετών να ακολουθήσουν σπουδές σε ΑΕΝ είναι διαχρονικά η «προσωπική έρευνα» και ο «κοινωνικός περίγυρος». Η εικόνα αυτή επιμένει και στη φετινή έρευνα. Το 82% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι η «προσωπική έρευνα/ενδιαφέρον» ήταν ένας «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή τους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον παράγοντα «κοινωνικός περίγυρος» ήταν 51%, ενώ για τον παράγοντα «απόφοιτοι ΑΕΝ» 35%.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικότερο παράγοντα από ό,τι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: το 29% απάντησαν ότι τα «social media» αποτέλεσαν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή τους, έναντι 18% για τα ΜΜΕ.

Επιπλέον, μόλις το 16% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών επηρεάστηκαν «πολύ» ή «πάρα πολύ» από ημερίδες Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει εκ νέου ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την προσέλκυση νέων στο ναυτικό επάγγελμα, οι οποίες πρέπει να εκκινούν από νεότερη ηλικία.

Για κανέναν από τους παράγοντες που εξετάζονται στην έρευνα δεν σημειώνονται σημαντικές μεταβολές σε σύγκριση με τα ευρήματα της έρευνας του 2023.

Εφόσον ληφθεί υπόψη το φύλο των συμμετεχόντων, δεν καταγράφονται αξιοσημείωτες μεταβολές για τους πρωτοετείς σπουδαστές. Ωστόσο, οι απαντήσεις των πρωτοετών σπουδαστριών διαφέρουν έως έναν βαθμό σε σύγκριση με το σύνολο του δείγματος.

Το 41% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών απάντησαν ότι ο «κοινωνικός περίγυρος» ήταν ένας «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή τους,

Παράγοντες επιλογής σπουδών σε ΑΕΝ

Οι σημαντικότεροι παράγοντες που επηρέασαν την επιλογή των πρωτοετών να ακολουθήσουν σπουδές σε ΑΕΝ είναι διαχρονικά η «προσωπική έρευνα» και ο «κοινωνικός περίγυρος». Η εικόνα αυτή επιμένει και στη φετινή έρευνα. Το 82% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι η «προσωπική έρευνα/ενδιαφέρον» ήταν ένας «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή τους. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον παράγοντα «κοινωνικός περίγυρος» ήταν 51%, ενώ για τον παράγοντα «απόφοιτοι ΑΕΝ» 35%.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικότερο παράγοντα από ό,τι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης: το 29% απάντησαν ότι τα «social media» αποτέλεσαν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή τους, έναντι 18% για τα ΜΜΕ.

Επιπλέον, μόλις το 16% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών επηρεάστηκαν «πολύ» ή «πάρα πολύ» από ημερίδες Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει εκ νέου ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την προσέλκυση νέων στο ναυτικό επάγγελμα, οι οποίες πρέπει να εκκινούν από νεότερη ηλικία.

Για κανέναν από τους παράγοντες που εξετάζονται στην έρευνα δεν σημειώνονται σημαντικές μεταβολές σε σύγκριση με τα ευρήματα της έρευνας του 2023.

Εφόσον ληφθεί υπόψη το φύλο των συμμετεχόντων, δεν καταγράφονται αξιοσημείωτες μεταβολές για τους πρωτοετείς σπουδαστές. Ωστόσο, οι απαντήσεις των πρωτοετών σπουδαστριών διαφέρουν έως έναν βαθμό σε σύγκριση με το σύνολο του δείγματος.

Το 41% των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών απάντησαν ότι ο «κοινωνικός περίγυρος» ήταν ένας «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό επί του συνόλου του δείγματος ήταν 51%. Συνεπώς, είναι λιγότερο σημαντικός παράγοντας για τις σπουδάστριες που συμμετείχαν στην έρευνα.

Από την άλλη, οι παράγοντες «απόφοιτοι ΑΕΝ», «διαδίκτυο/ social media» και «ΜΜΕ» είναι σημαντικότεροι παράγοντες για τις πρωτοετείς σπουδάστριες, καθώς το 40%, το 35% και το 25% αντίστοιχα απάντησαν ότι αποτέλεσαν έναν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα.

Γιατί ναυτικό επάγγελμα

Κυριότεροι παράγοντες που ώθησαν τους νέους να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα είναι οι εξής:

«επαγγελματική αποκατάσταση», «αγάπη/ενδιαφέρον για τη θάλασσα» και «οικονομικοί λόγοι». Μεσαίας σημαντικότητας παράγοντας είναι η «φήμη της ναυτιλιακής βιομηχανίας». Από την άλλη, μη σημαντικοί παράγοντες είναι οι «οικογενειακή παράδοση» και «δεν είχα άλλη επιλογή».

Το 85% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι η «επαγγελματική αποκατάσταση» αποτέλεσε έναν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή τους να σταδιοδρομήσουν στο ναυτικό επάγγελμα. Μάλιστα, περισσότεροι από ένας στους δύο (55%) απάντησαν ότι αποτέλεσε «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα. Τα συγκεκριμένα ποσοστά δεν διαφοροποιούνται σημαντικά αν ληφθεί υπόψη το φύλο των συμμετεχόντων.

Επιπλέον, το 69% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι «η αγάπη και το ενδιαφέρον για τη θάλασσα» αποτέλεσε έναν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα. Εφόσον ληφθούν υπόψη μονάχα οι απαντήσεις των πρωτοετών σπουδαστριών, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 81%.

Η αυξημένη σημαντικότητα του συγκεκριμένου παράγοντα για τις πρωτοετείς σπουδάστριες καθίσταται εμφανής διαχρονικά: στην έρευνα του 2023, το 78% των πρωτοετών σπουδαστριών είχαν απαντήσει ότι ο συγκεκριμένος παράγοντας ήταν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικός στην επιλογή τους να ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα.

Όσον αφορά τους «οικονομικούς λόγους», δύο στους τρεις συμμετέχοντες (66%) απάντησαν ότι αποτελεί έναν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα. Το ποσοστό αυτό εμφανίζεται ελαφρώς μειωμένο εφόσον ληφθούν υπόψη αποκλειστικά οι απαντήσεις των πρωτοετών σπουδαστριών.

Η «φήμη της ναυτιλιακής βιομηχανίας» αποτέλεσε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα για το 41% των συμμετεχόντων.

Για την πλειοψηφία των σπουδαστών, το ναυτικό επάγγελμα αποτελεί μια συνειδητή και επιθυμητή επιλογή. Το 53% απάντησαν ότι η «οικογενειακή παράδοση» δεν αποτέλεσε «καθόλου» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή του, με το αντίστοιχο ποσοστό για τον παράγοντα «δεν είχα άλλη επιλογή» να ανέρχεται σε 67%.

Σε ευρύτερο πλαίσιο, δεν καταγράφονται σημαντικές μεταβολές σε σύγκριση με τα ευρήματα της έρευνας του 2023.

Συνέχιση σπουδών

Ως είθισται, η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων σκοπεύουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους και μετά το πέρας του πρώτου έτους. Συγκεκριμένα, σε σχετική ερώτηση, το 93% απάντησαν ότι θα συνεχίσουν τις σπουδές τους, το 6% απάντησαν ότι δεν έχουν αποφασίσει ακόμη, ενώ μόλις το 1% απάντησαν ότι δεν θα τις συνεχίσουν.

Επαγγελματικοί Στόχοι και Κριτήρια

Στο συγκεκριμένο σκέλος της έρευνας αναλύονται οι επαγγελματικοί στόχοι και τα κριτήρια των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών στις ΑΕΝ της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται η επιθυμία ναυτολόγησης των νέων ανά τύπο πλοίου, τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή ναυτιλιακής εταιρείας, καθώς και οι παροχές εν πλω τις οποίες κρίνουν σημαντικότερες οι συμμετέχοντες.

Επιθυμία ναυτολόγησης

Στη φετινή έρευνα, τα gas carriers διαχωρίζονται σε LNG carriers και LPG carriers. Ο συγκεκριμένος διαχωρισμός πραγματοποιήθηκε προκειμένου να ποσοτικοποιηθεί ξεχωριστά η δημοτικότητα των συγκεκριμένων τύπων πλοίων, τα οποία τα τελευταία έτη αποτελούν κορυφαία επιλογή για τους συμμετέχοντες.

Ο τύπος πλοίου όπου επιθυμούν οι πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες να ναυτολογηθούν περισσότερο είναι τα LNG carriers. Σχεδόν τρεις στους τέσσερις συμμετέχοντες (74%) απάντησαν ότι επιθυμούν «πολύ» ή «πάρα πολύ» να ναυτολογηθούν σε πλοία μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Το αντίστοιχο ποσοστό για τα LPG carriers είναι 54%. Υπενθυμίζεται ότι, στην έρευνα του 2023, το αντίστοιχο ποσοστό για την επιθυμία ναυτολόγησης ευρύτερα σε gas car- riers ήταν 71%. Το ποσοστό αυτό δεν διαφέρει σημαντικά σε σύγκριση με το φετινό για τα LNG carriers, όμως παρουσιάζει σημαντική διαφορά σε σύγκριση με το φετινό ποσοστό για τα LPG carriers. Συνεπώς, μπορεί να υποτεθεί ότι και στο παρελθόν η επιθυμία ναυτολόγησης των νέων σε gas carriers αντιπροσώπευε περισσότερο την επιθυμία ναυτολόγησής τους σε LNG carriers και όχι gas carriers ευρύτερα.

Σε κάθε περίπτωση, τα LPG carriers αποτελούν την τρίτη δημοφιλέστερη επιλογή όσον αφορά την επιθυμία ναυτολόγησης των νέων. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα δεξαμενόπλοια, με σχεδόν δύο στους τρεις νέους (65%) να απαντούν ότι επιθυμούν «πολύ» ή «πάρα πολύ» να ναυτολογηθούν σε tankers. Το συγκεκριμένο ποσοστό δεν διαφέρει ουσιαστικά σε σύγκριση με την έρευνα του 2023.

Στην τέταρτη θέση της κατάταξης βρίσκονται τα bulk carriers, με το 34% των συμμετεχόντων να απαντούν ότι επιθυμούν «πολύ» ή «πάρα πολύ» να ναυτολογηθούν σε πλοία μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου. Τα τελευταία έτη, τα bulk carriers συνεχίζουν να βρίσκονται χαμηλότερα στις προτιμήσεις των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό. Τα bulk carriers αποτελούν την κορωνίδα του υπό ελληνική διαχείριση στόλου, με περίπου 2.500 πλοία που βρίσκονται υπό τη διαχείριση εταιρειών σε Πειραιά και Αθήνα να είναι bulk carriers.

Πέμπτη επιλογή για τους νέους αποτελούν τα επιβατηγά πλοία, με έναν στους τρεις (33%) να απαντά ότι επιθυμεί «πολύ» ή «πάρα πολύ» να ναυτολογηθεί σε επιβατηγά πλοία. Σημειώνεται ότι, στην περσινή έρευνα, τα επιβατηγά είχαν βρεθεί πάνω από τα bulk carriers.

Στην τελευταία θέση βρίσκονται τα containerships, με το 25% των συμμετεχόντων να επιθυμούν «πολύ» ή «πάρα πολύ» να ναυτολογηθούν σε αυτά.

Οι πιο ενδιαφέρουσες διαφορές στην επιθυμία ναυτολόγησης καταγράφονται για ακόμη ένα έτος μεταξύ των δύο φύλων.

Όπως και στις έρευνες των ετών 2022 και 2023, οι πρωτοετείς σπουδάστριες εμφανίζονται με μια πιο «ισορροπημένη» κατανομή επιθυμίας ναυτολόγησης, όντας πιο «διαλλακτικές» ως προς τον τύπο πλοίου στον οποίο επιθυμούν να ναυτολογηθούν. Ο σταθμισμένος μέσος όρος των απαντήσεων των πρωτοετών σπουδαστριών διαμορφώνεται μεταξύ του 3 και του 3,9. Από την άλλη, το αντίστοιχο εύρος για τις απαντήσεις των πρωτοετών σπουδαστών είναι 2,6 έως 4,1.

Σε αντίθεση με το σύνολο το δείγματος, νούμερο ένα επιλογή για τις πρωτοετείς σπουδάστριες είναι τα δεξαμενόπλοια, με τον σταθμισμένο μέσο όρο επιθυμίας ναυτολόγησης να ανέρχεται σε 3,9. Στην περσινή έρευνα, τα δεξαμενόπλοια αποτελούσαν τη νούμερο τρία επιλογή, ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκονταν τα gas carriers και στην πρώτη θέση τα επιβατηγά πλοία.

Οι πρωτοετείς σπουδάστριες καταδεικνύουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τους πρωτοετείς σπουδαστές να ναυτολογηθούν σε δεξαμενόπλοια, επιβατηγά, bulk carriers και containerships, ενώ οι πρωτοετείς σπουδαστές επιδεικνύουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τις πρωτοετείς σπουδάστριες να ναυτολογηθούν σε LNG και LPG carriers.

To 43% των πρωτοετών σπουδαστριών απάντησαν ότι επιθυμούν «πάρα πολύ» να ναυτολογηθούν σε δεξαμενόπλοια. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα LNG carriers είναι 39% και για τα επιβατηγά 35%.

Κριτήρια επιλογής ναυτιλιακής εταιρείας

Τα κριτήρια επιλογής ναυτιλιακής εταιρείας αποτελούν ένα μέτρο αξιολόγησης των ειδοποιών χαρακτηριστικών της γενιάς Ζ. Για ακόμα ένα έτος, καταδεικνύεται ότι οι μισθολογικές απολαβές, παρότι σημαντικό κριτήριο, δεν βρίσκονται στην κορυφή της λίστας για τους πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες.

Το 39% των πρωτοετών απάντησαν ότι οι «απολαβές» είναι ένας «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή ναυτιλιακής εταιρείας. Το γεγονός αυτό τοποθετεί τον συγκεκριμένο παράγοντα στην τέταρτη θέση.

Η τριάδα των σημαντικότερων παραγόντων απαρτίζεται από την «επαγγελματική σταθερότητα» (το 57% των συμμετεχόντων την χαρακτήρισαν ως «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα), την «καλή επικοινωνία με το τμήμα Πληρωμάτων» (46%) και τις «ίσες ευκαιρίες ανέλιξης» (42%). Ο παράγοντας «επαγγελματική σταθερότητα» βρίσκεται τα τελευταία έτη στην κορυφή της λίστας, γεγονός που αντανακλά τις προτεραιότητες της γενιάς Ζ, η οποία βίωσε έντονα τις δυσχέρειες που συνάντησε επί σειρά ετών η ελληνική οικονομία.

Το 36% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι το κατά πόσο μια ναυτιλιακή εταιρεία διαθέτει σύγχρονο στόλο αποτελεί ένα «πάρα πολύ» σημαντικό κριτήριο, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τη «φήμη της εταιρείας» διαμορφώνεται στο 33%.

Η «ευελιξία στους χρόνους ναυτολόγησης» και η «δωρεάν πρόσβαση στο διαδίκτυο» αποτελούν «πάρα πολύ» σημαντικούς παράγοντες για περισσότερους από έναν στους τέσσερις (28% και 27% αντίστοιχα) πρωτοετείς σπουδαστές και σπουδάστριες. Οι πέντε λιγότερο σημαντικοί παράγοντες είναι το «μέγεθος της εταιρείας», η «εθνικότητα των πληρωμάτων», οι «συστάσεις καθηγητών», οι «συστάσεις φίλων» και η «οικογενειακή παράδοση». Μάλιστα, το 42% των συμμετεχόντων απάντησαν ότι ο παράγοντας «οικογενειακή παράδοση» δεν αποτελεί «καθόλου» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή ναυτιλιακής εταιρείας.

Πάντως είναι άξιο αναφοράς ότι, στις περιπτώσεις όπου υπάρχει οικογενειακή παράδοση στη ναυτιλία και αυτή επηρεάζει τους νέους, δύναται να τους επηρεάσει και στην επιλογή ναυτιλιακής εταιρείας. Από τους πρωτοετείς σπουδαστές που απάντησαν ότι η «οικογενειακή παράδοση» ήταν ένας «πάρα πολύ» σημαντικός παράγοντας στην επιλογή τους να σταδιοδρομήσουν στο ναυτικό επάγγελμα, το 68% απάντησαν ότι η «οικογενειακή παράδοση» αποτελεί έναν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα στην επιλογή ναυτιλιακής εταιρείας.

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που είναι σημαντικότεροι για τις πρωτοετείς σπουδάστριες από ό,τι για τους πρωτοετείς σπουδαστές. Το 57% των πρωτοετών σπουδαστριών αξιολογούν τον παράγοντα «ίσες ευκαιρίες ανέλιξης» ως «πάρα πολύ» σημαντικό, έναντι 42% επί του συνόλου των πρωτοετών.

Από την άλλη, κάποιοι παράγοντες έχουν μικρότερη αξία για τις πρωτοετείς σπουδάστριες. Το 63% των πρωτοετών σπουδαστριών χαρακτήρισαν «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό παράγοντα τις «απολαβές», έναντι 77% του συνόλου του δείγματος.

Παράλληλα, δεν καταγράφονται αξιοσημείωτες μεταβολές σε σύγκριση με τα ευρήματα της έρευνας του 2023.

Σημαντικότερες παροχές εν πλω

Από τις παροχές εν πλω που προτάσσονται στο πλαίσιο της έρευνας, σχεδόν καμία δεν χαρακτηρίζεται ως ασήμαντη από την πλειοψηφία των πρωτοετών σπουδαστών και σπουδαστριών. Υπάρχουν πέντε παροχές οι οποίες είναι «πάρα πολύ» σημαντικές για τουλάχιστον έναν στους δύο συμμετέχοντες:

«αυτόνομη καμπίνα» (63%), «ποιότητα φαγητού» (56%), «ίντερνετ» (55%), «δωρεάν τηλέφωνο» (50%), «γυμναστήριο» (48%). Όπως και στην περσινή έρευνα, οι συγκεκριμένες παροχές εν πλω είναι οι σημαντικότερες για τους πρωτοετείς. Η «ύπαρξη μέντορα» χαρακτηρίζεται ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική παροχή από το 63% των συμμετεχόντων. Τα αντίστοιχα ποσοστό για τις παροχές «εξ αποστάσεως εκπαίδευση», «βιβλιοθήκη» και «ταινιοθήκη» ανέρχονται σε 42%, 38% και 37% αντίστοιχα.

Μοναδική οριακά ασήμαντη παροχή εν πλω αποτελούν τα «μουσικά όργανα», τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως «καθόλου» σημαντική παροχή από το 41% των συμμετεχόντων.

Σε σύγκριση με τα ευρήματα του 2023, καταγράφονται δύο αξιοσημείωτες διαφορές: στην έρευνα του 2024, το 82% των πρωτοετών χαρακτήρισαν το «ίντερνετ» ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική παροχή (έναντι 74% το 2023) και το 77% των πρωτοετών χαρακτήρισαν το «δωρεάν τηλέφωνο» ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική παροχή (έναντι 71% το 2023).

Και στη φετινή έρευνα υπάρχουν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Οι πρωτοετείς σπουδάστριες δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στους διαφορετικούς τρόπους ψυχαγωγίας ενώ βρίσκονται εν πλω: το 47% και το 45% των πρωτοετών σπουδαστριών χαρακτήρισαν ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική παροχή τη «βιβλιοθήκη» και την «ταινιοθήκη» αντίστοιχα.

Από την άλλη, μόλις το 36% των πρωτοετών σπουδαστριών θεωρούν το «γυμναστήριο» μια «πάρα πολύ» σημαντική παροχή, σε αντίθεση με το 48% του συνόλου του δείγματος. Σε ευρύτερο πλαίσιο, σε σχετική ανοικτή ερώτηση, κάποιοι εκ των συμμετεχόντων απάντησαν ότι θεωρούν σημαντική την παροχή ψυχολόγου για τα μέλη του πληρώματος.