Του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά, προέδρου του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιά*
Η ναυτιλιακή επιχείρηση προσέρχεται στις ναυλαγορές** προσφέροντας πλοίο αξιόπλοο, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, για το οποίο αναζητά ναυλωτή. O φορτωτής ή ναυλωτής διαθέτει ένα φορτίο και επιθυμεί να το μεταφέρει από έναν τόπο σε έναν άλλο. Ρόλο ενδιάμεσου αναλαμβάνει ο μεσίτης ναυλώσεων. Τα πλοία ναυλώνονται για ένα ταξίδι (ναύλωση κατά ταξίδι) ή για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα (χρονοναύλωση), με όρους οι οποίοι διαμορφώνονται από το περιβάλλον ανταγωνισμού που τη δεδομένη στιγμή πραγματοποίησης της ναύλωσης επικρατεί στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται. Εναλλακτική μορφή ναύλωσης που αφορά μεγαλύτερη περίοδο και περιλαμβάνει διαφορετικά κόστη για τον ναυλωτή είναι η ναύλωση πλοίου γυμνού.
Ακολούθως αναλύονται οι μορφές ναύλωσης πλοίων της χύδην φορτηγού ναυτιλίας:
Ναύλωση κατά ταξίδι (voyage charter):
O ναυλωτής ναυλώνει το πλοίο από τη ναυτιλιακή επιχείρηση, για να μεταφέρει συγκεκριμένο φορτίο από ένα λιμάνι σε ένα άλλο. Μετά το πέρας του ταξιδιού και του μεταφορικού έργου, η σύμβαση των δύο πλευρών ολοκληρώνεται. Η αμοιβή της ναυτιλιακής επιχείρησης για το μεταφορικό έργο του πλοίου μπορεί να καθορίζεται είτε με βάση την ποσότητα του φορτίου που αυτό θα μεταφέρει είτε κατ’ αποκοπή (lump sum freight). Στην πρώτη περίπτωση, ο ναύλος καθορίζεται ανά τόνο φορτίου, ενώ στη δεύτερη ορίζεται ένα σταθερό ποσό, ανεξάρτητα από την ποσότητα του φορτίου που θα μεταφερθεί. Στη ναύλωση αυτής της μορφής, το σύνολο του λειτουργικού κόστους του πλοίου, δηλαδή του κόστους που προκύπτει από την καθημερινή λειτουργία του, είτε αυτό πραγματοποιεί ταξίδι είτε όχι (το οποίο περιλαμβάνει κόστος πληρώματος, προμηθειών, συντήρησης και επισκευών, διοικητικό και ασφάλισης), βαρύνει τη ναυτιλιακή επιχείρηση.
Χρονοναύλωση (time charter):
O ναυλωτής ναυλώνει το πλοίο από τη ναυτιλιακή επιχείρηση για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το οποίο μπορεί να είναι το απαιτούμενο για ένα ταξίδι, οπότε ονομάζεται χρονοναύλωση κατά ταξίδι (trip charter), ή μεγαλύτερο (period charter), που είναι και το πλέον συνηθισμένο. Στη χρονοναύλωση, η ναυτιλιακή επιχείρηση παραχωρεί το πλοίο της στο ναυλωτή, χωρίς όμως να πάψει η ίδια να έχει τη διαχείρισή του. Η αμοιβή που εισπράττει για την παραχώρηση του πλοίου καθορίζεται ανά ημέρα. Την εμπορική διαχείριση του πλοίου αναλαμβάνει ο ναυλωτής, ο οποίος λειτουργεί στο οριζόμενο από το ναυλοσύμφωνο πλαίσιο, ενώ μπορεί, εάν αυτό έχει συμφωνηθεί, να υποναυλώσει το πλοίο. Λόγω αυτού του χαρακτηριστικού της χρονοναύλωσης, ο ναυλωτής αναλαμβάνει ορισμένα από τα έξοδα του πλοίου, συγκεκριμένα τα έξοδα ταξιδιού (καύσιμα, λιμενικά τέλη κ.ά.) και το κόστος χειρισμού του φορτίου. Τα βασικά λειτουργικά έξοδα του πλοίου (μισθοί πληρώματος, συντήρηση πλοίου και επισκευές, ασφάλιση κ.ά.) βαρύνουν τη ναυτιλιακή επιχείρηση.
Ναύλωση πλοίου γυμνού:
Ο ναυλωτής ναυλώνει το πλοίο για αρκετά χρόνια και αναλαμβάνει την ευθύνη για την εμπορική και τεχνική διαχείρισή του. Η ναυτιλιακή επιχείρηση διατηρεί την ευθύνη για την εξυπηρέτηση του κόστους της επένδυσης και ο ναυλωτής την ευθύνη για όλα τα άλλα κόστη που προκαλεί η λειτουργία του πλοίου. Στην ουσία, ο ναυλωτής καθίσταται ο διαχειριστής του πλοίου για την περίοδο που διαρκεί η ναύλωση, χωρίς όμως να έχει αναλάβει τον κίνδυνο της επένδυσης για την απόκτηση του πλοίου.
**ναυλαγορά: το σημείο συνάντησης της προσφοράς και της ζήτησης για θαλάσσιες μεταφορικές υπηρεσίες.
*Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο «Οργάνωση και διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων», του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 3η έκδοση, Σεπτέμβριος 2019), σσ. 54.Αποκτήστε το βιβλίο πατώντας εδώ
