Του καπτ. Γιώργου Γεωργούλη
Τα συχνά ατυχήματα, ιδιαίτερα αυτά που εξελίσσονται σε πυρκαγιές ή ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, δημιούργησαν την ανάγκη εκπόνησης ειδικού σχεδίου αντιμετώπισης των συγκεκριμένων περιστατικών στα πλοία που μεταφέρουν συσκευασμένα επικίνδυνα φορτία. Στο πλαίσιο αυτό, εκδόθηκαν Οδηγίες για τον σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης (Emergency Schedule – EmS) και περιέχουν συμβουλές σχετικά με τις διαδικασίες αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης για πλοία που μεταφέρουν επικίνδυνα εμπορεύματα, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων έκτακτης ανάγκης (EmS) που πρέπει να ακολουθούνται σε περιστατικά που αφορούν επικίνδυνες ή επιβλαβείς ουσίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν θαλάσσια ρύπανση, και προβλέπονται από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Κώδικα Επικίνδυνων Φορτίων (Κώδικας IMDG).
Ο σκοπός αυτών των οδηγιών είναι να παρέχουν καθοδήγηση για την αντιμετώπιση πυρκαγιών και διαρροών που μπορούν να προκαλέσουν θαλάσσια ρύπανση, σε πλοία που μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία και αναφέρονται στον Διεθνή Κώδικα Επικίνδυνων Αγαθών (IMDG Code). Σύμφωνα με τον Διεθνή Κώδικα Διαχείρισης Ασφάλειας (International Management Code – ISM Code), όλα τα πλοία αλλά και οι εταιρείες που είναι υπεύθυνες για τη λειτουργία τους υποχρεούνται να διατηρούν σύστημα διαχείρισης ασφάλειας (SMS). Στο πλαίσιο του SMS, απαιτούνται διαδικασίες για την ανταπόκριση σε πιθανές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο πλοίο.
Αυτές οι Οδηγίες προορίζονται να βοηθήσουν τους πλοιοκτήτες και τους διαχειριστές πλοίων που υποχρεούνται να αναπτύξουν τέτοιες διαδικασίες, οι οποίες θα πρέπει τελικά να ενσωματωθούν στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης του πλοίου.
Σε περίπτωση πυρκαγιάς ή συμβάντος διαρροής, οι αρχικές ενέργειες θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με το σχέδιο έκτακτης ανάγκης του πλοίου. Όταν πρόκειται για επικίνδυνα εμπορεύματα, στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι διαδικασίες που να βασίζονται σε αυτές τις Οδηγίες για συγκεκριμένα επικίνδυνα εμπορεύματα, λαμβάνοντας υπόψη, μεταξύ άλλων, τον τύπο του πλοίου, την ποσότητα και τον τύπο συσκευασίας των επικίνδυνων εμπορευμάτων και το εάν τα εμπορεύματα στοιβάζονται πάνω ή κάτω από το κατάστρωμα.
Οι οδηγίες προορίζονται για έκτακτες περιπτώσεις πυρκαγιάς και/ή διαρροής σε πλοίο που περιλαμβάνει συσκευασμένα επικίνδυνα εμπορεύματα τα οποία μεταφέρονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα IMDG. Ο Οδηγός δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνουν φορτία χύδην ή οποιαδήποτε άλλη πυρκαγιά και/ή διαρροή σε πλοίο που δεν περιλαμβάνει συσκευασμένα επικίνδυνα εμπορεύματα ως φορτίο. Για παράδειγμα, οι διατάξεις αυτού του οδηγού δεν αφορούν δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν χύμα επικίνδυνα φορτία.
Επίσης, πρέπει να τονιστεί ότι ο οδηγός αφορά πλοία όπου ο πλοίαρχος και το πλήρωμα πρέπει να ανταποκριθούν σε πυρκαγιά ή διαρροή χωρίς εξωτερική βοήθεια. Οι συστάσεις βασίζονται στις διατάξεις πυρασφάλειας που περιέχονται στο κεφάλαιο II-2 της Διεθνούς Σύμβασης για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα, 1974 (SOLAS), όπως αυτή τροποποιήθηκε, και στις διατάξεις του Κώδικα IMDG. Οι διατάξεις αυτών των οδηγιών θα πρέπει να ενσωματωθούν στο σχέδιο έκτακτης ανάγκης του πλοίου, να αφορούν το συγκεκριμένο πλοίο και πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον εξοπλισμό αυτού του πλοίου.
Υπάρχουν διεθνείς και εθνικές απαιτήσεις για τα πλοία να έρχονται σε επαφή ή να αναφέρουν στο πλησιέστερο παράκτιο κράτος όταν λαμβάνει χώρα περιστατικό που περιλαμβάνει απώλεια ή πιθανή απώλεια συσκευασμένων επικίνδυνων εμπορευμάτων (βλ. Διαδικασίες αναφοράς). Συνιστάται η επικοινωνία με ειδικούς από την ξηρά σε πρώτο στάδιο, ανεξάρτητα από το πόσο ασήμαντο μπορεί να φαίνεται το περιστατικό. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι το προσωπικό της ξηράς ή οι εμπειρογνώμονες διαχείρισης του περιστατικού στην ξηρά μπορεί να χρησιμοποιήσουν διαφορετικές τεχνικές για την καταπολέμηση μιας πυρκαγιάς ή για την αντιμετώπιση διαρροών σε πλοίο. Σε τέτοια περίπτωση απαιτείται να υπάρχει κοινή γραμμή αντιμετώπισης και κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων του πλοίου από όλους τους εμπλεκομένους.
Αυτές οι οδηγίες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως εξής:
- Για πυρκαγιά και διαρροή, πρέπει να ενσωματωθούν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα οι διαδικασίες που αναφέρονται στην εισαγωγή των οδηγιών πριν συμβεί οποιαδήποτε έκτακτη ανάγκη.
- Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης που αφορά συσκευασμένα επικίνδυνα εμπορεύματα, πρέπει να συμβουλεύονται τις γενικές οδηγίες ως πρώτο βήμα.
- Και, τέλος, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη συμβουλές για το συγκεκριμένο φορτίο που εμπλέκεται, διαβάζοντας το σχετικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης που αφορά (EMS) το φορτίο.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Σεπτεμβρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το Τεύχος Σεπτεμβρίου πατώντας εδώ.
