Του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά, προέδρου του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιά*
Το πλοίο, από λειτουργική άποψη, είναι υποχρεωμένο να συμμορφώνεται σε διεθνείς κανονισμούς που αφορούν την ασφάλεια των επιβαινόντων του, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τις συνθήκες εργασίας πάνω σε αυτό. Τη συμμόρφωσή του βεβαιώνει με πιστοποιητικά που εκδίδουν οι εξουσιοδοτημένοι από την κρατική Αρχή νηογνώμονες, καθώς και η ίδια η κρατική Αρχή. Παράλληλα, ο έλεγχος συμμόρφωσης διενεργείται τόσο από τις ναυτιλιακές Αρχές όσο και από ειδικούς επιθεωρητές στα διάφορα λιμάνια (Port State Control/PSC).
Ο PSC αποτελεί τον βασικό μηχανισμό ελέγχου συμμόρφωσης των πλοίων προς τους διεθνείς κανονισμούς και τις διεθνείς ρυθμίσεις ασφάλειας, και λειτουργεί ουσιαστικά ως διεθνές δίκτυο ελέγχου, που βασίζεται σε κοινά πρότυπα και εξυπηρετεί κοινούς στόχους. Οι επιθεωρήσεις γίνονται για να διασφαλιστεί ότι τα πλοία υπό ξένη σημαία που καταπλέουν σε ένα λιμάνι διαθέτουν τα απαραίτητα έγγραφα και πιστοποιητικά, με τα οποία αποδεικνύεται η συμμόρφωσή τους, δηλαδή ότι το σκάφος και η μηχανή είναι κατάλληλα για το είδος των ταξιδιών που πραγματοποιούν, ότι δεν δημιουργούν κίνδυνο ρύπανσης της θάλασσας και ότι παρέχουν στο πλήρωμά τους ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
Ο PSC λειτουργεί με βάση το Μνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding/MoU), το οποίο υπογράφουν τα κράτη που συμμετέχουν. Κάθε MoU θέτει στόχους σχετικά με το ποσοστό των εισερχόμενων στα λιμάνια τους πλοίων που θα ελεγχθούν, τα οποία επιλέγονται με βάση μια σειρά από κριτήρια. Ενδεικτικά, αναφέρεται η σχετική διαδικασία του Paris MoU:
Το πλαίσιο για τις επιθεωρήσεις πλοίων του Paris MoU στηρίζεται στην επιλογή των πλοίων προς έλεγχο στη βάση κριτηρίων που βασίζονται στον κίνδυνο. Επιδίωξη είναι η αναγνώριση της ποιοτικής ναυτιλίας και η επιβράβευση των καλών πλοιοκτητών με λιγότερες επιθεωρήσεις, την ίδια στιγμή που τα πλοία με υψηλό προφίλ κινδύνου θα δέχονται συχνότερα λεπτομερείς επιθεωρήσεις. Για τη διευκόλυνση της επιλογής των πλοίων που θα ελεγχθούν, οι επιθεωρητές τροφοδοτούν την κεντρική βάση δεδομένων του Paris MoU με αναλυτικά στοιχεία. Η βάση δεδομένων (THETIS) πληροφορεί τις εθνικές Αρχές Λιμενικού Ελέγχου (Port State Control) για τα πλοία που είναι προς επιθεώρηση και παρέχει πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και αναφορές για προηγούμενους ελέγχους στην περιοχή του Paris MoU. Σε κάθε πλοίο που καταγράφεται στο πληροφοριακό σύστημα αποδίδεται ένα προφίλ κινδύνου (Ship Risk Profile – SRP) το οποίο καθορίζει τη συχνότητα που πρέπει να επιθεωρείται. Για τον καθορισμό του προφίλ κινδύνου λαμβάνονται υπόψη παράμετροι όπως ο τύπος του πλοίου, η ηλικία, η σημαία, ο αναγνωρισμένος οργανισμός, η απόδοση της επιχείρησης, οι κρατήσεις και οι ελλείψεις των προηγούμενων 36 μηνών. Αντίστοιχη διαδικασία εφαρμόζει και το Tokyo MoU.
Με βάση το πλαίσιο επιλογής και ελέγχου πλοίων, οι περιοδικές επιθεωρήσεις των πλοίων καθορίζονται από το προφίλ κινδύνου τους:
- Για πλοία με υψηλό προφίλ (High Risk Profile – HRP) η περιοδική επιθεώρηση πραγματοποιείται έως 5 μήνες μετά την τελευταία επιθεώρηση του Paris MoU.
- Για πλοία με τυπικό προφίλ (Standard Risk Profile – SRP) η περίοδος αυξάνεται στους 10-12 μήνες, ενώ
- Για πλοία με χαμηλό προφίλ κινδύνου (Low Risk Profile – LRP) η περίοδος αυξάνεται ακόμη περισσότερο, στους 24-36 μήνες.
Φυσικά, απρόβλεπτοι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσθετη επιθεώρηση του πλοίου στα ενδιάμεσα διαστήματα, κάτι που μεταθέτει αντίστοιχα την επόμενη περιοδική επιθεώρηση.
*Οι πληροφορίες για το παραπάνω άρθρο αντλήθηκαν από το βιβλίο «Οργάνωση και διοίκηση ναυτιλιακών επιχειρήσεων», του καθ. Ιωάννη Θεοτοκά (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 3η έκδοση, Σεπτέμβριος 2019), σσ. 148-149.Αποκτήστε το βιβλίο πατώντας εδώ
