Στη συνεχιζόμενη προσπάθεια για μείωση/απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα, η ναυτιλιακή βιομηχανία κάνει σημαντικά βήματα στην ανάπτυξη και στην εφαρμογή εναλλακτικών ναυτιλιακών καυσίμων. Ωστόσο, καθώς οδηγούμαστε σε αυτή τη μετάβαση, είναι σημαντικό να δώσουμε προτεραιότητα στον άνθρωπο, με ευαισθησία στην ασφαλή διαχείριση αυτών των καυσίμων, αναγνωρίζοντας ότι, παρά τις αυστηρές οδηγίες, τα ατυχήματα εξακολουθούν να συμβαίνουν, επομένως ο προσανατολισμός στην περαιτέρω μείωση των κινδύνων από τη διαχείριση των εναλλακτικών καυσίμων είναι πρωταρχικής σημασίας.
Η χρήση εναλλακτικών καυσίμων στα πλοία εγκυμονεί διάφορους κινδύνους για την ασφάλεια, που πρέπει να αντιμετωπιστούν, είτε αυτοί σχετίζονται με τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των καυσίμων, όπως η ευφλεκτότητα, η τοξικότητα, η διαβρωτικότητα και η συμβατότητα, είτε με τις λειτουργικές ιδιαιτερότητές τους, όπως η αποθήκευση, ο χειρισμός και ο ανεφοδιασμός.
Επιπλέον, μελέτες του κλάδου έχουν αποκαλύψει ορισμένα κενά ασφάλειας που πρέπει να καλυφθούν. Αυτά σχετίζονται με την έλλειψη επαρκών δεδομένων, γνώσης και εμπειρίας σχετικά με τη συμπεριφορά και την απόδοση των καυσίμων, καθώς και με την αλληλεπίδραση των καυσίμων με τα συστήματα πλοίων, το πλήρωμα, το φορτίο και το περιβάλλον. Άλλα κενά σχετίζονται με την έλλειψη οδηγιών, προτύπων και κανονισμών σχετικά με τον σχεδιασμό, την εγκατάσταση, τη λειτουργία, τη συντήρηση συστημάτων καυσίμων, καθώς και με τη διαχείριση της ασφάλειας και την εκπαίδευση του πληρώματος.
Επομένως, ζητήματα ασφάλειας που πρέπει να ληφθούν υπόψη και να εφαρμοστούν σχετίζονται με:
- Σχεδιασμό, εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση συστημάτων καυσίμων.
- Διαχείριση ασφάλειας και εκπαίδευση του πληρώματος.
- Εκτίμηση κινδύνου και μείωση πιθανών κινδύνων και συνεπειών διαφορετικών καυσίμων.
- Ετοιμότητα έκτακτης ανάγκης και ανταπόκριση του πλοίου και της ξηράς.
Το υπάρχον διεθνές νομικό πλαίσιο δεν αντιμετωπίζει επαρκώς αυτούς τους κινδύνους και τα κενά, αλλά οι κατευθυντήριες γραμμές βρίσκονται σε εξέλιξη. Επί του παρόντος, ο ΙΜΟ και τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου, μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών και ομάδων εργασίας, εργάζονται για την αντιμετώπιση προσδιορισμένων ζητημάτων και εκτιμήσεων για να βοηθήσουν στην ασφαλή απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα του ναυτιλιακού κλάδου.
Σε επίπεδο ΙΜΟ, η Υποεπιτροπή του ΙΜΟ για τη μεταφορά φορτίων και εμπορευματοκιβωτίων (Subcommittee on Carriage of Cargoes and Containers – CCC) συνεχίζει τις εργασίες της για την ανάπτυξη διατάξεων ασφαλείας για πλοία που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα.
Η 10η Σύνοδος της CCC, που πραγματοποιήθηκε από τις 16 έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2024, λαμβάνοντας υπόψη τον επείγοντα χαρακτήρα του θέματος, οριστικοποίησε ενδιάμεσες κατευθυντήριες γραμμές «υψηλού επιπέδου με βάση τους στόχους» για την ασφάλεια των πλοίων που χρησιμοποιούν αμμωνία ως καύσιμο, οι οποίες αναμένεται να εγκριθούν στο Maritime Safety Committee (MSC) 109 τον Δεκέμβριο του 2024.
Η οριστικοποίηση των ενδιάμεσων κατευθυντήριων γραμμών για την ασφάλεια των πλοίων που χρησιμοποιούν υδρογόνο ως καύσιμο αναμένεται στο CCC 11 το 2025, ενώ η αναθεώρηση των υφιστάμενων ενδιάμεσων κατευθυντήριων γραμμών για την ασφάλεια των πλοίων που χρησιμοποιούν μεθυλική/αιθυλική αλκοόλη ως καύσιμο με σκοπό την ανάπτυξη υποχρεωτικών μέσων με συμπερίληψη στον Κώδικα IGF δεν αναμένεται νωρίτερα από το CCC 13, το 2027.
Αν και οι κατευθυντήριες γραμμές και οι κανονισμοί του ΙΜΟ βρίσκονται σε εξέλιξη, με σκοπό να καλύψουν αρκετούς κινδύνους και κενά, η ναυτιλιακή βιομηχανία δεν είναι ακόμη έτοιμη για ασφαλή υιοθέτηση σε ευρεία κλίμακα των εναλλακτικών καυσίμων. Για να μπορέσει ο κλάδος να εφαρμόσει τα νέα καύσιμα, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου θα πρέπει να συνεργαστούν ώστε να διασφαλίσουν ότι όλο το εμπλεκόμενο προσωπικό, από τον ναυτικό μέχρι τον εργαζόμενο στον τερματικό σταθμό και τον υπάλληλο γραφείου, έχει τα απαραίτητα προσόντα αλλά και την κουλτούρα για τον ασφαλή χειρισμό των εναλλακτικών καυσίμων πολύ πριν αυτά υιοθετηθούν από τον ΙΜΟ. Επίσης, στο πλαίσιο του ασφαλούς χειρισμού των εναλλακτικών καυσίμων, εξετάζεται και η επίδραση της χρήσης τους στις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των ναυτικών καθώς και στα προγράμματα εκπαίδευσης, ανάπτυξης μαθημάτων (model courses) τα οποία θα πρέπει να ενσωματωθούν στην STCW.
Επί του παρόντος, η διαθεσιμότητα εναλλακτικών καυσίμων είναι περιορισμένη σε σύγκριση με τα συμβατικά καύσιμα πλοίων. Ωστόσο, είναι ζωτικής σημασίας η βιομηχανία και οι άνθρωποί της να προετοιμαστούν εκ των προτέρων, διασφαλίζοντας ότι δίνεται προτεραιότητα στον άνθρωπο σχετικά με την ασφάλεια και ότι έχει δημιουργηθεί μια ισχυρή κουλτούρα ασφαλείας με σκοπό ο χειρισμός των νέων καυσίμων να ελαχιστοποιεί την πιθανότητα ή τη σοβαρότητα των ατυχημάτων. Στις κατευθυντήριες οδηγίες για τον χειρισμό της αμμωνίας, οι οποίες αναμένεται να εγκριθούν τον Δεκέμβριο του 2024, αναφέρεται ότι θα εκπονηθούν νέες μόλις αποκτηθεί εμπειρία. Αυτό είναι απολύτως απαράδεκτο. Δεν μπορούμε να λέμε ότι, αφού διαπιστωθεί η όποια ανεπάρκεια (με θανάτους ή άλλες τραγικές συνέπειες) στις παρούσες οδηγίες, θα το διορθώσουμε στις επόμενες.
Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύθηκε στο Τεύχος Νοεμβρίου 2024 των Ναυτικών Χρονικών.
Μπορείτε να αποκτήσετε το τεύχος πατώντας εδώ.
