Η Διεθνής Σύμβαση Ναυτικής Εργασίας (Maritime Labour Convention – MLC) υιοθετήθηκε από το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO – International Labour Organisation) το 2006 στην Ελβετία. Μαζί με τις τρεις βασικές συνθήκες του IMO, SOLAS (International Convention for the Safety of Life at Sea), την STCW (International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping) και τη MARPOL (International Convention for the Prevention of Pollution from Ships) αποτελούν τους τέσσερις θεσμικούς πυλώνες που στοχεύουν στην ποιοτική ναυτιλία.
Στόχοι της MLC, πέρα από την προστασία των δικαιωμάτων των ναυτικών σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η δημιουργία ενός πεδίου δίκαιου ανταγωνισμού μεταξύ χωρών και πλοιοκτητών, που θα σέβονται τα δικαιώματα του ναυτεργατικού δυναμικού και θα προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης σε όλα τα πλοία.
Η MLC ενσωματώνει και επικαιροποιεί παλαιότερες συμβάσεις του ILO, που είχαν υιοθετηθεί από το 1920 έως και το 1996. Θίγει ζητήματα όπως: κατώτατη ηλικία και φυσική κατάσταση των ναυτικών, υπηρεσίες εύρεσης απασχόλησης, επαναπατρισμό και κοινωνική ασφάλιση, συνθήκες επαγγελματικής ασφάλειας και ενδιαίτησης πάνω στο πλοίο, όπως επίσης επιθεώρηση και πιστοποίηση από τις υπηρεσίες της σημαίας και τις επιθεωρήσεις από τις λιμενικές Αρχές (port state control). Η Σύμβαση δεν πραγματεύεται συνταξιοδοτικά ζητήματα των ναυτικών, καθώς και ζητήματα σχετικά με τα δικαιολογητικά ταυτοποίησής τους, τα οποία ο ILO ξεκαθαρίζει με προηγούμενες συμβάσεις.
Η MLC βασίζει την εφαρμογή της πρωταρχικά στα κράτη, από τα οποία απαιτείται η ευθυγράμμιση της εθνικής νομοθεσίας με τους όρους της. Εναλλακτικά, μπορεί μια χώρα να εφαρμόσει τις επιταγές της MLC μέσω συλλογικών συμβάσεων εργασίας που θα προστατεύουν τη ναυτεργασία ή με άλλα μέσα (οδηγίες, εγκυκλίους κ.ά.).
Η MLC αφορά πρωταρχικά τους ναυτικούς. Ως ναυτικός ορίζεται οποιοσδήποτε απασχολείται με κάθε σχέση εργασίας πάνω σε πλοίο για το οποίο ισχύει η MLC. Σε ποια πλοία ισχύει η MLC; Σε όλα τα πλοία ανεξαρτήτως ιδιοκτησιακού καθεστώτος (ιδιωτικά ή δημόσια) που εμπλέκονται σε εμπορική δραστηριότητα, εξαιρουμένων των αλιευτικών, πολεμικών πλοίων και πλοίων παραδοσιακής κατασκευής (π.χ. ιστιοφόρα). Κατά συνέπεια, η MLC αφορά και το ξενοδοχειακό προσωπικό που εργάζεται εν πλω σε κρουαζιερόπλοια ή σε άλλα, όπως επίσης τους δόκιμους και τους εκπαιδευομένους.
Οι χώρες με τους μεγαλύτερους στόλους υπό τη σημαία τους έχουν επικυρώσει τη Σύμβαση ήδη από τα πρώτα χρόνια μετά την υιοθέτησή της. Η Λιβερία το 2006, οι Νήσοι Μάρσαλ το 2007, ο Παναμάς το 2009. Από την άλλη, τα κράτη με τη μεγαλύτερη προσφορά ναυτεργατικού δυναμικού παγκοσμίως, η Κίνα, οι Φιλιππίνες και η Ινδία παραμένουν ακόμα εκτός λίστας. Παραδοσιακά ναυτιλιακά κράτη του ευρωπαϊκού βορρά έχουν επίσης επικυρώσει τη σύμβαση, όπως η Νορβηγία από το 2009, η Δανία το 2011 και πολύ πρόσφατα η Σουηδία. Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση με Οδηγία του 2009 καλεί τα μέλη της να προχωρήσουν στην επικύρωση της Σύμβασης, ενώ η Ρωσία και η Κύπρος έχουν προχωρήσει στην ευθυγράμμιση της εθνικής τους νομοθεσίας με τη Σύμβαση πριν ακόμα την επικυρώσουν. Να σημειωθεί ότι ο όρος της επικύρωσης από τουλάχιστον 30 μέλη του ILO, με συνολικό μερίδιο στο παγκόσμιο τονάζ τουλάχιστον 33%, είναι η πρώτη φορά που τίθεται στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού, με σκοπό να επιτύχει ευρείας αποδοχής παγκοσμίως.
Eπιμελημένο κείμενο της Δρ. Μαρίας Προγουλακη, Maritime Economist, Maritime HR Consultant, με τίτλο «Maritime Labour Convention… στο παρά πέντε (περίπου)», Ναυτικά Χρονικά, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2012, 46-52