Κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών το φαινόμενο της πειρατείας έχει ανακύψει κυρίως στα βόρεια στενά της Ινδονησίας, στην Ερυθρά Θάλασσα, στα Στενά του Άντεν καθώς και στις δυτικές ακτές της Αφρικής.
Η ιστορία της Πειρατείας
O «Χρυσούς Αιώνας της πειρατείας» διήρκησε από τα τέλη του 17ου μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα. Ήταν μια ταραγμένη εποχή που έστελνε χιλιάδες απελπισμένους, τυχοδιώκτες και συνήθεις παραβατικούς να αναζητήσουν την τύχη τους στην πειρατεία. Πολλοί από αυτούς επισήμως υπηρετούσαν εθνικούς σκοπούς, όπως αποδιάρθρωση των θαλάσσιων επικοινωνιών αλλά και του εμπορίου του εχθρού. Πολλοί το ασκούσαν ανεπισήμως – συμπεριφορά εντελώς παραβατική, με βαρύτατες ποινές αν έπεφταν στα χέρια της εξουσίας. Άλλοι είχαν επιτύχει αναγνώριση των υπηρεσιών τους λαμβάνοντας από την βρετανική κυβέρνηση επίσημα πιστοποιητικά (Letter of Marque). Λαμπρός εκπρόσωπος αυτών υπήρξε ο Sir Francis Drake, αρχιπειρατής, ναύαρχος, ιππότης και μέγας θαλασσοπόρος.
Ο Drake (περίπου 1540-1596) προηγήθηκε του «Χρυσού Αιώνα της πειρατείας» κατά 150 χρόνια. Το 1567 διέπλευσε τον Ατλαντικό και έφερε σε αίσιο πέρας την επίσημη αποστολή του στον Κόλπο του Μεξικού, προσβάλλοντας ισπανικά πλοία και κτίσεις. Το 1572 έλαβε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ εντολή να διενεργεί λεηλασίες κατά των Ισπανών και αυτός άμεσα απέπλευσε με δύο πλοία πετυχαίνοντας: (α) να διαπλεύση τον Ατλαντικό και (β) να καταλάβει την πόλη Νόμπρε δε Ντίος στον Παναμά, που την καταλήστεψε αποκομίζοντας πλούτο και δόξα. Έτσι καθιερώθηκε ως ο επίσημος καταδρομέας της βασίλισσας αλλά και λαϊκός ήρωας.
Το 1577 παρουσίασε σχέδιο να ταξιδέψει στις νότιες θάλασσες, αφού διαπλεύσει τον πορθμό του Μαγγελάνου, κάτι που κανένας Άγγλος δεν είχε αποτολμήσει. Η βασίλισσα υιοθέτησε το σχέδιό του αποβλέποντας στους θησαυρούς των Ανατολικών Ινδιών, σε νέες κτήσεις αλλά και στην ανακάλυψη της Terra Australis. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους Drake αναχώρησε με πέντε μικρά πλοία και 166 άνδρες πλήρωμα και κατόρθωσε να διαπλεύσει τα Στενά του Μαγγελάνου, να εισέλθει στον Ειρηνικό, να κουρσέψει ισπανικά πλοία και παράκτιες εγκαταστάσεις, μέχρι που τ’ αμπάρια του δεν χωρούσαν άλλο πλούτο. Μετά από δύο χρόνια και δέκα μήνες ο Drake επέστρεψε στην Αγγλία και το Πλίμουθ.
Όμως η πειρατεία δεν τελείωσε τον 18ο αιώνα. Νέες, ακόμη πιο ταραγμένες εποχές είναι εδώ! Η πρώτη υποχρέωση μιας χώρας είναι να σώζει τις ζωές των υπηκόων της. Τάδε έφη ο Jose Luis Zapatero, πρωθυπουργός της Ισπανίας, όταν η πατρίδα του κατέβαλε 3,3 εκατ. δολάρια στους Σομαλούς πειρατές για ν’ απελευθερώσουν ισπανικό αλιευτικό και τους 36 πλήρωμα που οι πειρατές κρατούσαν ομήρους στον Ινδικό (TIME, 30/11/09). Η πειρατεία ανθεί και επεκτείνεται σε διεθνές επίπεδο, παρά τα «μέτρα» και φτάσαμε στο σημείο ένα προηγμένο κράτος να διαπραγματεύεται, ως ίσος προς ίσον, και να καταβάλλει λύτρα στους πειρατές. Στην Ερυθρά, στα στενά του Bab El Mandeb, στον κόλπο του Oman κ.ο.κ. κ.ο.κ., οι πειρατές ανεβάζουν τον πήχυ. Και ίσως σε λίγα χρόνια η παγκόσμια ιστορία να αναφέρεται στην σημερινή εποχή ως τον Αιώνα της Νεοπειρατείας.
Επιμελημένο άρθρο του Σπύρου Ράνη, Managing Director Ranger marine S.A., με τίτλο «Οι Πειρατές», Ναυτικά Χρονικά, Ιανουάριος 2010, 40-46
Η πειρατεία αποτελεί έναν πραγματικό κίνδυνο για τους ναυτικούς που διέρχονται από περιοχές που εμφανίζουν υψηλή επικινδυνότητα. Παρ’ όλ’ αυτά εάν το πλοίο λάβει τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας είναι εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο να έλθει αντιμέτωπο με περιστατικό ομηρίας.
Πως αντιμετωπίζεται σήμερα η Πειρατεία;
– Με την χρήση ένοπλων, κατά βάση, ομάδων ασφαλείας που επιβιβάζονται στο πλοίο πριν αυτό εισέλθει σε περιοχή υψηλής επικινδυνότητας. Οι ένοπλοι είναι υπεύθυνοι κατά κύριο λόγο για την προστασία του πλοίου, ενώ παράλληλα εκπαιδεύουν κατάλληλα το πλήρωμα ούτως ώστε αυτό να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο τρόπο κάποιο ξαφνικό κρούσμα πειρατείας.
– Με τη λειτουργία εξειδικευμένων κέντρων αναφοράς κρουσμάτων πειρατείας με στόχο το συντονισμό των επιχειρήσεων και την αντιμετώπιση περιστατικών ομηρίας.
– Με διαφόρων εθνικοτήτων πολεμικά πλοία τα οποία περιπολούν στις περιοχές υψηλής επικινδυνότητας ενώ παράλληλα παρέχουν προστασία σε οργανωμένα convoys.
– Με έκδοση ειδικών χαρτών που απεικονίζουν με ακρίβεια τις περιοχές υψηλής επικινδυνότητας.
– Με τον ορισμό από την πλευρά της ναυτιλιακής εταιρείες συγκεκριμένου προσώπου (CSO), το οποίο είναι υπεύθυνο για την ατιμετώπιση κρουσμάτων πειρατείας.
– Με τον εξοπλισμό των πλοίων με ειδικά δορυφορικά συστήματα (SSAS) για την αναφορά διαφόρων περιστατικών, καθώς και με την διαμόρφωση συγκεκριμένων σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση του εκάστοτε κρούσματος. Τα περισσότερα μάλιστα πλοία διαθέτουν και ένα ειδικό δωμάτιο (citadel) πλήρως εξοπλισμένο για την προσφυγή του πληρώματος σε αυτό σε περίπτωση πειρατείας.
Πως ορίζεται νομικά η Πειρατεία;
Σύμφωνα με την πργ. 1 του άρθρου 215 ΚΔΝΔ «Πειρατείαν τελεί πας επιβαίνων πλοίου όστις διά σωματικής βίας ή απειλής τοιούτης κατά προσώπων, ενεργεί πράξεις διαρπαγής επί ετέρου πλοίου, εν ανοικτή θαλάσση με σκοπόν ιδιοποιήσεως των ούτω διαρπαζομένων πραγμάτων».
Η δε πργ. 2 ορίζει: «Πειρατικόν θεωρείται παν πλοίον όπερπροορίζεται υπό των κυβερνώντων αυτό προς ενέργειαν, των εν τη προηγουμένη παράγραφω αναφερομένων πράξεων, ή εχρησιμοποιήθη προς τούτο και εξακολουθεί κυβερνώμενον υπό των πειρατών»
Ελληνικές διατάξεις σχετικά με την πειρατεία
α) Τα άρθρα 100 έως και 111 της διεθνούς σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας 2, που κυρώθηκε από τη χώρα μας με το νόμο 2321/95 (Α ́ 136).
β) Το άρθρο 215 του ΚΔΝΔ 3 – Ν.Δ. 187/73 (Α ́ 261) στην πργ. 1, όπου δίνεται ο ορισμός της πειρατείας και προβλέπεται η ποινική δίωξη κατά των πειρατών.
γ) Τα άρθρα 7 και 8 πργ. 1 (στ) του Ποινικού Κώδικα 4 στα οποία στηρίζεται η παγκόσμια δικαιοδοσία των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων για τέλεση, μεταξύ άλλων, και του εγκλήματος της πειρατείας.
δ) Το άρθρο 2 πργ. 4 (στ) του ν. 3922/2011 (Α ́ 35) «Σύσταση Αρχηγείου Λιμενικού Σώματος Ελληνικής Ακτοφυλακής» όπου ως αρμοδιότητα του Σώματος ορίζεται και η αντιμετώπιση της πειρατείας.
Τα παραπάνω στοιχεία έχουν παρθεί από το άρθρο του Μιχαήλ Μαλέρμπα – Υποναυάρχου Λ.Σ. (ε.α) στο περιοδικό Ναυτικά Χρονικά Ιουνίου – Ιουλίου 2012.
Ποιες είναι οι πειρατικές ζώνες?
Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα της πειρατείας έχει μετατοπιστεί από την Αφρικανική ήπειρο στην ΝΑ Ασία. Αν και το πρόβλημα παραμένει, οι συνδυασμένες προσπάθειας ναυτιλιακών εταιρειών και των δυνάμεων ασφαλείας – μέσω περιπολιών από πλοία του Π.Ν. της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και άλλων κρατών – έχει περιορίσει σημαντικά αυτήν την παγκόσμια μάστιγα.
Χάρτης πειρατείας σε πραγματικό χρόνο
Φωτο: ΑΠΕ- ΜΠΕ